'आनंदयात्री'ला अखेरचा सलाम

‘येणार असेल, मरण तर येऊ द्यावं; जमलंच तर लाडानं जवळ घ्यावं,‘

श्रावणात घननिळा बरसला...

श्रावणात घननिळा बरसला, रिमझिम रेशीमधारा
उलगडला झाडांतून अवचित, हिरवा मोरपिसारा

जागुनि ज्याची वाट पाहिली, ते सुख आले दारी
जिथे तिथे राधेला भेटे, आता श्याम मुरारी
माझ्याही ओठांवर आले, नाव तुझेच उदारा

रंगांच्या रानात हरवले, ते स्वप्नांचे पक्षी
निळ्या रेशमी पाण्यावरती, थेंबबावरी नक्षी
गतजन्मीची ओळख सांगत, आला गंधित वारा

पाचूंच्या हिरव्या माहेरी, ऊन हळदीचे आले
माझ्या भाळावर थेंबांचे फुलपाखरू झाले
मातीच्या गंधाने भरला गगनाचा गाभारा

पानोपानी शुभशकुनांच्या कोमल ओल्या रेषा
अशा प्रीतीचा नाद अनाहत, शब्दावाचून भाषा
अंतर्यामी सूर गवसला, नाही आज किनारा

आनंदयात्री

अफाट आकाश
हिरवी धरती
पुनवेची रात
सागर-भरती
पाचूंची लकेर
कुरणाच्या ओठी
प्रकाशाचा गर्भ
जलवंती-पोटी
अखंड नूतन मला हि धरित्री
आनंदयात्री मी आनंदयात्री


मेघांच्या उत्सवी
जाहलो उन्मन
दवांत तीर्थांचे
घेतले दर्शन
दूर क्षितिजाची
निळी भुलावण
पाशांविण मला
ठेवी खिळवून
अक्षयवीणाच घुमे माझ्या गात्री
आनंदयात्री मी आनंदयात्री


हलके काढून
कंटक पायींचे
स्वरांत विणिले
सर मी स्वप्नांचे
हासत दुःखाचा
केला मी स्वीकार
वर्षिले चांदणे
पिऊन अंधार
प्रकाशाचे गाणे अवसेच्या रात्री
आनंदयात्री मी आनंदयात्री

भास

खिडकीतून
चांदण आत येत नाही ,
तो नुसताच भास असतो !

खर तर
चांदण्यासारखा भासणारा
तो तुझा भारावलेला श्वास असतो !

असं का?

फांदी फांदी झुलतेय का?
ताल कोणी धरतंय का?
काकण किणकिण किणकिणतायत
कळशीत पाणी भरतंय का?

सुवास असा घमघमतोय
झाड फुलात गढलय का?
वारा गाणं का म्हणतोय ?
प्रेमात कोणी पडलंय का?

या जन्मावर, या जगण्यावर, शतदा प्रेम करावे

या जन्मावर, या जगण्यावर, शतदा प्रेम करावे
या जन्मावर, या जगण्यावर, शतदा प्रेम करावे

चंचल वारा या जल धारा, भिजली काळी माती
हिरवे हिरवे प्राण तशी ही रुजून आली पाती
फुले लाजरी बघून कुणाचे, हळवे ओठ स्मरावे

रंगांचा उघडूनिया पंखा, सांज कुणीही केली
काळोखाच्या दारावरती, नक्षत्रांच्या वेली
सहा ऋतूंचे सहा सोहळे, येथे भान हरावे

बाळाच्या चिमण्या ओठांतून, हाक बोबडी येते
वेलीवरती प्रेम प्रियेचे, जन्म फुलांनी घेते
नदीच्या काठी सजणा साठी, गाणे गात झुरावे

या ओठांनी चुंबून घेईन, हजारदा ही माती
अनंत मरणे झेलून घ्यावी, इथल्या जगण्या साठी
इथल्या पिंपळ पानावरती, अवघे विश्र्व तरावे

--गझल

५८

ते म्हणाले चेहरे चुकवीत होतो
मी खरे तर आसवे लपवीत होतो

हासले ते पाहुनी मी वाकलेला
मुखवटे त्यांचेच मी जमवीत होतो

भासल्या या भ्याड त्यांना हालचाली
मी कळ्या कोमेजल्या फुलवीत होतो

बोलले ते भाकतो करुणा नभाची
पाखरे मी भाबडी उडवीत होतो

सांगती ते वागणे आले गळ्याशी
मी गळ्यातुन सूर हे रुजवीत होतो

-मंगेश पाडगांवकर