पिती अंधारात सारे
झाले मोकळे हो ग्लास
नाकानाकातून वाहे
एक उग्र असा वास ॥धृ॥
बार जागे झाले सारे
बारबाला जाग्या झाल्या
सारे जमता हो एकत्र
बाटल्याही समोर आल्या
सारे रोजचे तरीही
नवा सुवास सुवास ॥१॥
दारु पिऊन नवेल्या
झाल्या बेवड्यांच्या जाती
बारमधेच साऱ्यांच्या
सरु लागल्या हो राती
क्षणापूर्वीचे पालटे
जग भकास भकास ॥२॥
जुना सकाळचा प्रकाश
झाला संध्येचा काळोख
दारुड्यांचा दारुड्यांना
दारुनेच अभिषेक
एक अनोखे हे मद्य
आले ग्लासात ग्लासात ॥३॥
Sunday, July 26, 2009
क्षणोक्षणी चुका घडतात,
क्षणोक्षणी चुका घडतात,
आणि श्रेय हरवून बसतात.
आपल्याच रिकाम्या ओंजळी आपल्याला
फार काही शिकवत असतात.
कणभर चुकीलाही
आभाळाएवढी सजा असते,
चुक आणि शिक्षा यांची कधी
ताळेबंदी मांडायची नसते
एक कृती, एक शब्द
एकच निमिष हुकतं-हुकतं
उभ्या जन्माच्या चुकामुकीला
तेवढं एक निमित्त पुरतं
अखेर हे सारं घडतं केवळ आपण काही शिकण्यासाठी
आपण मात्र शिकत असतो
पुन्हा पुन्हा चुकण्यासाठी!
आणि श्रेय हरवून बसतात.
आपल्याच रिकाम्या ओंजळी आपल्याला
फार काही शिकवत असतात.
कणभर चुकीलाही
आभाळाएवढी सजा असते,
चुक आणि शिक्षा यांची कधी
ताळेबंदी मांडायची नसते
एक कृती, एक शब्द
एकच निमिष हुकतं-हुकतं
उभ्या जन्माच्या चुकामुकीला
तेवढं एक निमित्त पुरतं
अखेर हे सारं घडतं केवळ आपण काही शिकण्यासाठी
आपण मात्र शिकत असतो
पुन्हा पुन्हा चुकण्यासाठी!
दिसलीस तू, फुलले ऋतू
दिसलीस तू, फुलले ऋतू
उजळीत आशा, हसलीस तू
उरले न आसू, विरल्या व्यथाही
सुख होऊनिया, आलीस तू
जाळीत होते, मज चांदणे ते
ते अमॄताचे, केलेस तू
मौनातुनी ये, गाणे दिवाणे
त्याचा अनामी, स्वरभास तू
जन्मात लाभे, क्षण एकदा हा
ते भाग्य माझे, झालीस तू
गीत - सुधीर मोघे
संगीत - राम फाटक
गायक - सुधीर फडके
राग - तिलककामोद, देस
उजळीत आशा, हसलीस तू
उरले न आसू, विरल्या व्यथाही
सुख होऊनिया, आलीस तू
जाळीत होते, मज चांदणे ते
ते अमॄताचे, केलेस तू
मौनातुनी ये, गाणे दिवाणे
त्याचा अनामी, स्वरभास तू
जन्मात लाभे, क्षण एकदा हा
ते भाग्य माझे, झालीस तू
गीत - सुधीर मोघे
संगीत - राम फाटक
गायक - सुधीर फडके
राग - तिलककामोद, देस
Saturday, July 25, 2009
चिऊताई दार उघड !
दार उघड
दार उघड चिऊताई
चिऊताई दार उघड !
दार असं लावून,
जगावरती कावून,
किती वेळ डोळे मिटून आत बसशील?
आपलं मन आपणच खात बसशील ?
वारा आत यायलाच हवा!
मोकळा श्वास घ्यायलाच हवा !
दार उघड,
दार उघड,
चिऊताई चिऊताई, दार उघड !
फुलं जशी असतात,
तसे काटेही असतात.
सरळ मार्ग असतो,
तसे फाटेही असतात !
गाणा-या मैना असतात.
पांढरे शुभ्र बगळे असतात.
कधी कधी कर्कश्य काळे
कावळेच फ़क्त सगळे असतात .
कावळ्याचे डावपेच पक्के असतील.
त्याचे तुझ्या घरट्याला धक्के बसतील .
तरीसुद्धा या जगात वावरावंच लागतं.
आपलं मन आपल्यालाच सावरावं लागतं .
दार उघड
दार उघड चिऊताई,
चिऊताई दार उघड !
सगळंच कसं होणार
आपल्या मनासारखं?
आपलं सुद्धा आपल्याला
होत असतं परकं !
मोर धुंद नाचतो म्हणून
आपण का सुन्न व्हायचं?
कोकीळ सुंदर गातो म्हणून
आपण का खिन्न व्हायचं ?
तुलना करित बसायचं नसतं गं
प्रत्येकाचं वेगळेपण असतं गं !
प्रत्येकाच्या आत
फुलणारं फूल असतं.
प्रत्येकाच्या आत
खेळणारं मूल असतं !
फुलणा-या फुलासाठी,
खेळणा-या मुलासाठी ,
दार उघड
दार उघड चिऊताई
चिऊताई दार उघड !
निराशेच्या पोकळीमध्ये
काहीसुद्धा घडत नाही.
आपलं दार बंद म्हणून
कुणाचंच अडत नाही !
आपणच आपला मग
द्वेष करू लागतो
आपल्याच अंधाराने
आपलं मन भरू लागतो
पहाटेच्या रंगात तुझं घरटं न्हालं.
तुला शोधित फुलपाखरु नाचत आलं .
चिऊताई चिऊताई
तुला काहीच कळलं नाही .
तुझं दार बंद होतं.
डोळे असून अंध होतं .
बंद घरात बसून कसं चालेल?
जगावरती रुसून कसं चालेल ?
दार उघड
दार उघड चिऊताई
चिऊताई दार उघड !
------------------------------------------
भाषेच्या च-हाटाला कधीही अंत नसतो !
सारखी बडबड करणारा चुकूनही संत नसतो !
- Mangesh Padgaonkar
दार उघड चिऊताई
चिऊताई दार उघड !
दार असं लावून,
जगावरती कावून,
किती वेळ डोळे मिटून आत बसशील?
आपलं मन आपणच खात बसशील ?
वारा आत यायलाच हवा!
मोकळा श्वास घ्यायलाच हवा !
दार उघड,
दार उघड,
चिऊताई चिऊताई, दार उघड !
फुलं जशी असतात,
तसे काटेही असतात.
सरळ मार्ग असतो,
तसे फाटेही असतात !
गाणा-या मैना असतात.
पांढरे शुभ्र बगळे असतात.
कधी कधी कर्कश्य काळे
कावळेच फ़क्त सगळे असतात .
कावळ्याचे डावपेच पक्के असतील.
त्याचे तुझ्या घरट्याला धक्के बसतील .
तरीसुद्धा या जगात वावरावंच लागतं.
आपलं मन आपल्यालाच सावरावं लागतं .
दार उघड
दार उघड चिऊताई,
चिऊताई दार उघड !
सगळंच कसं होणार
आपल्या मनासारखं?
आपलं सुद्धा आपल्याला
होत असतं परकं !
मोर धुंद नाचतो म्हणून
आपण का सुन्न व्हायचं?
कोकीळ सुंदर गातो म्हणून
आपण का खिन्न व्हायचं ?
तुलना करित बसायचं नसतं गं
प्रत्येकाचं वेगळेपण असतं गं !
प्रत्येकाच्या आत
फुलणारं फूल असतं.
प्रत्येकाच्या आत
खेळणारं मूल असतं !
फुलणा-या फुलासाठी,
खेळणा-या मुलासाठी ,
दार उघड
दार उघड चिऊताई
चिऊताई दार उघड !
निराशेच्या पोकळीमध्ये
काहीसुद्धा घडत नाही.
आपलं दार बंद म्हणून
कुणाचंच अडत नाही !
आपणच आपला मग
द्वेष करू लागतो
आपल्याच अंधाराने
आपलं मन भरू लागतो
पहाटेच्या रंगात तुझं घरटं न्हालं.
तुला शोधित फुलपाखरु नाचत आलं .
चिऊताई चिऊताई
तुला काहीच कळलं नाही .
तुझं दार बंद होतं.
डोळे असून अंध होतं .
बंद घरात बसून कसं चालेल?
जगावरती रुसून कसं चालेल ?
दार उघड
दार उघड चिऊताई
चिऊताई दार उघड !
------------------------------------------
भाषेच्या च-हाटाला कधीही अंत नसतो !
सारखी बडबड करणारा चुकूनही संत नसतो !
- Mangesh Padgaonkar
Monday, July 13, 2009
मन वढाय वढाय
मन वढाय वढाय
उभ्या पीकातलं ढोर
किती हाकला हाकला
फिरी येतं पिकांवर
मन मोकाट मोकाट
त्याले ठायी ठायी वाटा
जशा वाऱ्यानं चालल्या
पान्यावरल्यारे लाटा
मन लहरी लहरी
त्याले हाती धरे कोन?
उंडारलं उंडारलं
जसं वारा वाहादन
मन जह्यरी जह्यरी
याचं न्यारं रे तंतर
आरे, इचू, साप बरा
त्याले उतारे मंतर!
मन पाखरू पाखरू
त्याची काय सांगू मात?
आता व्हतं भुईवर
गेलं गेलं आभायात
मन चप्पय चप्पय
त्याले नही जरा धीर
तठे व्हयीसनी ईज
आलं आलं धर्तीवर
मन एवढं एवढं
जसा खाकसचा दाना
मन केवढं केवढं?
आभायात बी मायेना
देवा, कसं देलं मन
आसं नही दुनियात!
आसा कसा रे तू योगी
काय तुझी करामत!
देवा, आसं कसं मन?
आसं कसं रे घडलं
कुठे जागेपनी तूले
असं सपनं पडलं!
उभ्या पीकातलं ढोर
किती हाकला हाकला
फिरी येतं पिकांवर
मन मोकाट मोकाट
त्याले ठायी ठायी वाटा
जशा वाऱ्यानं चालल्या
पान्यावरल्यारे लाटा
मन लहरी लहरी
त्याले हाती धरे कोन?
उंडारलं उंडारलं
जसं वारा वाहादन
मन जह्यरी जह्यरी
याचं न्यारं रे तंतर
आरे, इचू, साप बरा
त्याले उतारे मंतर!
मन पाखरू पाखरू
त्याची काय सांगू मात?
आता व्हतं भुईवर
गेलं गेलं आभायात
मन चप्पय चप्पय
त्याले नही जरा धीर
तठे व्हयीसनी ईज
आलं आलं धर्तीवर
मन एवढं एवढं
जसा खाकसचा दाना
मन केवढं केवढं?
आभायात बी मायेना
देवा, कसं देलं मन
आसं नही दुनियात!
आसा कसा रे तू योगी
काय तुझी करामत!
देवा, आसं कसं मन?
आसं कसं रे घडलं
कुठे जागेपनी तूले
असं सपनं पडलं!
वार्‍याने हलते रान
वार्‍याने हलते रान, तुझे सुनसान हृदय गहिवरले
गाईचे डोळे करुण उभे की, सांज निळाईतले
डोळयात शीण, हातात वीण, देहात फुलांच्या वेगी
अंधार चुकावा म्हणून, निघे बैरागी
वाळूत पाय, सजतेस काय, लाटांध समुद्रकाठी
चरणात हरवला गंध, तुझ्या की ओठी
शून्यात गरगरे झाड, तशी ओढाळ, दिव्यांची नगरी
वक्षात तिथीचा चांद, तुझा की वैरी
गाईचे डोळे करुण उभे की, सांज निळाईतले
डोळयात शीण, हातात वीण, देहात फुलांच्या वेगी
अंधार चुकावा म्हणून, निघे बैरागी
वाळूत पाय, सजतेस काय, लाटांध समुद्रकाठी
चरणात हरवला गंध, तुझ्या की ओठी
शून्यात गरगरे झाड, तशी ओढाळ, दिव्यांची नगरी
वक्षात तिथीचा चांद, तुझा की वैरी
Sunday, July 12, 2009
मी तिला विचारलं
मी तिला विचारलं,
तिनं लाजून होय म्हटल,
सोनेरी गिरक्या घेत, मनात गाणं नाचत सुटलं.......
तुम्ही म्हणाल , यात विशेष काय घाडलं?
त्यालाच कळेल, ज्याचं असं मन जडलं........
तुमचं लग्न ठरवुन झालं?
कोवळेपण हरवुन झालं?
देणार काय? घेणार काय?
हुंडा किती,बिंडा किती?
याचा मान,त्याचा पान
सगळा मामला रोख होता,
व्यवहार भलताच चोख होता..
हे सगळं तुम्हाला सांगुन तरी कळणार कसं
असलं गाणं तुमच्याकडं वळणार कसं...
ते सगळं जाउ द्या, मला माझं गाणं गाउ द्या..
मी तिला विचारल,
तिनं लाजून होय म्हटल,
सोनेरी गिरक्या घेत, मनात गाणं नाचत सुटलं.......
त्या धुंदीत,त्या नशेत, प्रत्येक क्षण जागवला,
इराण्याच्या हॉटेलात,
चहासोबत मस्कापाव मागवला
तेवढीसुद्धा ऐपत नव्हती,असली चैन झेपत नव्हती,
देवच तेव्हा असे वाली,खिशातलं पाकीट खाली
त्या दिवशी रस्त्याने सिंहासारखा होतो हिंडत
पोलिससुद्धा माझ्याकडे आदराने होते बघत
जीव असा तरंगतो तेव्हा भय असणार कुठलं?
मी तिला विचारलं,
तिनं लाजून होय म्हटल,
सोनेरी गिरक्या घेत, मनात गाणं नाचत सुटलं.......
मग एक दिवस,
चंद्र, सुर्य, तारे, वारे,
सगळं मनात साठवलं,
आणि थरथरणाऱ्या हातांनी ,
तिला प्रेमपत्रं पाठवलं
आधिच माझं अक्षर कापरं
त्या दिवशी अधिकचं कापलं
रक्ताचं तर सोडाच राव
हातामधलं पेनसुद्धा होतं तापलं
पत्र पोस्टात टाकलं आणि आठवलं,
पाकिटावर तिकिट नव्हतं लावलं
पत्रं तिला पोचलं तरिसुद्धा
तुम्हाला सांगतो,
पोष्टमन तो प्रेमात पडला असला पाहिजे,
माझ्यासारखाच त्याचासुद्धा कुठेतरी जीव जडला असला पाहिजे
मनाच्या फ़ांदीवर,
गुणी पाखरु येउन बसलं
मी तिला विचारलं,
तिनं लाजून होय म्हटल,
सोनेरी गिरक्या घेत, मनात गाणं नाचत सुटलं......
पुढे मग तिच्याशिच लग्नं झालं,मुलं झाली,
संगोपन बिंगोपन करुन बिरुन शिकवली
मी तिच्या प्रेमाखातर नोकरीसुद्धा टिकवली...
तसा प्रत्येकजण नेक असतो,
फ़रक मात्र एक असतो
कोणता फ़रक?
मी तिला विचारलं,
तिनं लाजून होय म्हटल,
सोनेरी गिरक्या घेत, मनात गाणं नाचत सुटलं.......
तिनं लाजून होय म्हटल,
सोनेरी गिरक्या घेत, मनात गाणं नाचत सुटलं.......
तुम्ही म्हणाल , यात विशेष काय घाडलं?
त्यालाच कळेल, ज्याचं असं मन जडलं........
तुमचं लग्न ठरवुन झालं?
कोवळेपण हरवुन झालं?
देणार काय? घेणार काय?
हुंडा किती,बिंडा किती?
याचा मान,त्याचा पान
सगळा मामला रोख होता,
व्यवहार भलताच चोख होता..
हे सगळं तुम्हाला सांगुन तरी कळणार कसं
असलं गाणं तुमच्याकडं वळणार कसं...
ते सगळं जाउ द्या, मला माझं गाणं गाउ द्या..
मी तिला विचारल,
तिनं लाजून होय म्हटल,
सोनेरी गिरक्या घेत, मनात गाणं नाचत सुटलं.......
त्या धुंदीत,त्या नशेत, प्रत्येक क्षण जागवला,
इराण्याच्या हॉटेलात,
चहासोबत मस्कापाव मागवला
तेवढीसुद्धा ऐपत नव्हती,असली चैन झेपत नव्हती,
देवच तेव्हा असे वाली,खिशातलं पाकीट खाली
त्या दिवशी रस्त्याने सिंहासारखा होतो हिंडत
पोलिससुद्धा माझ्याकडे आदराने होते बघत
जीव असा तरंगतो तेव्हा भय असणार कुठलं?
मी तिला विचारलं,
तिनं लाजून होय म्हटल,
सोनेरी गिरक्या घेत, मनात गाणं नाचत सुटलं.......
मग एक दिवस,
चंद्र, सुर्य, तारे, वारे,
सगळं मनात साठवलं,
आणि थरथरणाऱ्या हातांनी ,
तिला प्रेमपत्रं पाठवलं
आधिच माझं अक्षर कापरं
त्या दिवशी अधिकचं कापलं
रक्ताचं तर सोडाच राव
हातामधलं पेनसुद्धा होतं तापलं
पत्र पोस्टात टाकलं आणि आठवलं,
पाकिटावर तिकिट नव्हतं लावलं
पत्रं तिला पोचलं तरिसुद्धा
तुम्हाला सांगतो,
पोष्टमन तो प्रेमात पडला असला पाहिजे,
माझ्यासारखाच त्याचासुद्धा कुठेतरी जीव जडला असला पाहिजे
मनाच्या फ़ांदीवर,
गुणी पाखरु येउन बसलं
मी तिला विचारलं,
तिनं लाजून होय म्हटल,
सोनेरी गिरक्या घेत, मनात गाणं नाचत सुटलं......
पुढे मग तिच्याशिच लग्नं झालं,मुलं झाली,
संगोपन बिंगोपन करुन बिरुन शिकवली
मी तिच्या प्रेमाखातर नोकरीसुद्धा टिकवली...
तसा प्रत्येकजण नेक असतो,
फ़रक मात्र एक असतो
कोणता फ़रक?
मी तिला विचारलं,
तिनं लाजून होय म्हटल,
सोनेरी गिरक्या घेत, मनात गाणं नाचत सुटलं.......
जेव्हा तुझ्या बटांना उधळी मुजोर वारा
जेव्हा तुझ्या बटांना उधळी मुजोर वारा
माझा न राहतो मी हरवून हा किनारा
आभाळ भाळ होते, होती बटाहि पक्षी
ओढून जीव घेते, पदरावरील नक्षी
लाटांस अंतरीच्या नाही मुळी निवारा
डॊळे मिटून घेतॊ छळ हा तरी चुकेना
ही वेल चांदण्यांची ओठांवरी झुकेना
देशील का कधी तू थॊडा तरी इषारा?
नशीबास हा फ़ुलांचा का सांग वास येतो
हासून पाहिल्याचा नुसताच भास होतो
केव्हा तुझ्या खुशीचा उगवेल सांग तारा?
माझा न राहतो मी हरवून हा किनारा
आभाळ भाळ होते, होती बटाहि पक्षी
ओढून जीव घेते, पदरावरील नक्षी
लाटांस अंतरीच्या नाही मुळी निवारा
डॊळे मिटून घेतॊ छळ हा तरी चुकेना
ही वेल चांदण्यांची ओठांवरी झुकेना
देशील का कधी तू थॊडा तरी इषारा?
नशीबास हा फ़ुलांचा का सांग वास येतो
हासून पाहिल्याचा नुसताच भास होतो
केव्हा तुझ्या खुशीचा उगवेल सांग तारा?
मनमोकळं गाणं
.
.
.
मन मोकळं, अगदी मोकळं करायचं,
पाखरू होऊन पाखराशी बोलायचं !
तुमचं दु:ख खरं आहे,
कळतं मला,
शपथ सांगतो, तुमच्याइतकंच
छळतं मला;
पण आज माझ्यासाठी
सगळं सगळं विसरायचं,
आपण आपलं चांदणं होऊन
अंगणभर पसरायचं !
सूर तर आहेतच : आपण फक्त झुलायचं !
मन मोकळं, अगदी मोकळं करायचं,
पाखरू होऊन पाखराशी बोलायचं !
आयुष्यात काय केवळ
काटेरी डंख आहेत ?
डोळे उघडून पहा तरी :
प्रत्येकाला फुलपाखराचे पंख आहेत !
हिरव्या रानात,
पिवळ्या उन्हात
जीव उधळून भुलायचं !
मन मोकळं, अगदी मोकळं करायचं,
पाखरू होऊन पाखराशी बोलायचं !
प्रत्येकाच्या मनात एक
गोड गोड गुपीत असतं,
दरवळणारं अत्तर जसं
इवल्याश्या कुपीत असतं !
आतून आतून फुलत फुलत
विश्वासाने चालायचं !
मन मोकळं, अगदी मोकळं करायचं,
पाखरू होऊन पाखराशी बोलायचं !
आपण असतो आपली धून,
गात रहा;
आपण असतो आपला पाऊस,
न्हात रहा !
झुळझुळणार्या झर्याला
मनापासून ताल द्या;
मुका घ्यायला फूल आलं
त्याला आपले गाल द्या !
इवल्या इवल्या थेंबावर
सगळं आभाळ तोलायचं !
मन मोकळं, अगदी मोकळं करायचं,
पाखरू होऊन पाखराशी बोलायचं !
----------- मंगेश पाडगांवकर
.
.
मन मोकळं, अगदी मोकळं करायचं,
पाखरू होऊन पाखराशी बोलायचं !
तुमचं दु:ख खरं आहे,
कळतं मला,
शपथ सांगतो, तुमच्याइतकंच
छळतं मला;
पण आज माझ्यासाठी
सगळं सगळं विसरायचं,
आपण आपलं चांदणं होऊन
अंगणभर पसरायचं !
सूर तर आहेतच : आपण फक्त झुलायचं !
मन मोकळं, अगदी मोकळं करायचं,
पाखरू होऊन पाखराशी बोलायचं !
आयुष्यात काय केवळ
काटेरी डंख आहेत ?
डोळे उघडून पहा तरी :
प्रत्येकाला फुलपाखराचे पंख आहेत !
हिरव्या रानात,
पिवळ्या उन्हात
जीव उधळून भुलायचं !
मन मोकळं, अगदी मोकळं करायचं,
पाखरू होऊन पाखराशी बोलायचं !
प्रत्येकाच्या मनात एक
गोड गोड गुपीत असतं,
दरवळणारं अत्तर जसं
इवल्याश्या कुपीत असतं !
आतून आतून फुलत फुलत
विश्वासाने चालायचं !
मन मोकळं, अगदी मोकळं करायचं,
पाखरू होऊन पाखराशी बोलायचं !
आपण असतो आपली धून,
गात रहा;
आपण असतो आपला पाऊस,
न्हात रहा !
झुळझुळणार्या झर्याला
मनापासून ताल द्या;
मुका घ्यायला फूल आलं
त्याला आपले गाल द्या !
इवल्या इवल्या थेंबावर
सगळं आभाळ तोलायचं !
मन मोकळं, अगदी मोकळं करायचं,
पाखरू होऊन पाखराशी बोलायचं !
----------- मंगेश पाडगांवकर
आपल्या माणसाचं गाणं
आपलं माणूस किती दूर असलं तरी
आपल्या अगदी जवळं असतं !
दिसत नाही फूल
तरी वास येतो !
तुम्ही म्हणाल भास होतो !
भास नव्हे : अगदी खरा
गालांवर श्वास येतो !
मनातल्या फांदीवर गुणी पाखरू येऊन बसतं;
आपलं माणूस किती दूर असलं तरी
आपल्या अगदी जवळं असतं !
किलबिल करीत जाग्या होतात
त्याच्या सगळ्या हालचाली,
कधी शब्द, तर कधी
शब्दावाचून त्याची बोली
धुपासारखी भरून टाकते सगळी खोली !
ज्याचं त्याला कळत असतं :
त्याच्याशिवाय, तिच्याशिवाय
जीवाला इतकं बिलगून कुणीच नसतं !
आपलं माणूस किती दूर असलं तरी
आपल्या अगदी जवळं असतं !
आपण आपलं काहीबाही
करीत असतो,
सगळ्यांसाठी हे करीत, ते करीत
वेळ आपला भरीत असतो !
जरा थांबा,
आठवून बघा :
एकटेच आपण आपल्याशी हळूच हसतो,
खरंतर आजूबाजू कोणीच नसतो !
हसता हसता कोण आपले डोळे पुसतं ?
आपलं माणूस किती दूर असलं तरी
आपल्या अगदी जवळं असतं !
संध्याकाळच्या गूढ सावल्या,
रात्र होते खिन्न काळी;
पाखरं गाणी मिटून घेतात,
मुकी होते रानजाळी !
घराच्या पयरीवर कोण तेव्हा एकटं बसतं ?
आपलं माणूस किती दूर असलं तरी
आपल्या अगदी जवळं असतं !
खिडकीतून दिसणारा
नोळा तुकडा कोणाचा ?
फांदीमागे चंद्र आहे :
हसरा मुखडा कोणाचा ?
एकान्तात उगवणारा
एक तारा कोणाचा ?
निरोप घेऊन येणारा
ओला वार कोणाचा ?
डोळे मिटून घेतल्यावर आपल्याला कोण दिसतं ?
आपलं माणूस किती दूर असलं तरी
आपल्या अगदी जवळं असतं !
आपल्या अगदी जवळं असतं !
दिसत नाही फूल
तरी वास येतो !
तुम्ही म्हणाल भास होतो !
भास नव्हे : अगदी खरा
गालांवर श्वास येतो !
मनातल्या फांदीवर गुणी पाखरू येऊन बसतं;
आपलं माणूस किती दूर असलं तरी
आपल्या अगदी जवळं असतं !
किलबिल करीत जाग्या होतात
त्याच्या सगळ्या हालचाली,
कधी शब्द, तर कधी
शब्दावाचून त्याची बोली
धुपासारखी भरून टाकते सगळी खोली !
ज्याचं त्याला कळत असतं :
त्याच्याशिवाय, तिच्याशिवाय
जीवाला इतकं बिलगून कुणीच नसतं !
आपलं माणूस किती दूर असलं तरी
आपल्या अगदी जवळं असतं !
आपण आपलं काहीबाही
करीत असतो,
सगळ्यांसाठी हे करीत, ते करीत
वेळ आपला भरीत असतो !
जरा थांबा,
आठवून बघा :
एकटेच आपण आपल्याशी हळूच हसतो,
खरंतर आजूबाजू कोणीच नसतो !
हसता हसता कोण आपले डोळे पुसतं ?
आपलं माणूस किती दूर असलं तरी
आपल्या अगदी जवळं असतं !
संध्याकाळच्या गूढ सावल्या,
रात्र होते खिन्न काळी;
पाखरं गाणी मिटून घेतात,
मुकी होते रानजाळी !
घराच्या पयरीवर कोण तेव्हा एकटं बसतं ?
आपलं माणूस किती दूर असलं तरी
आपल्या अगदी जवळं असतं !
खिडकीतून दिसणारा
नोळा तुकडा कोणाचा ?
फांदीमागे चंद्र आहे :
हसरा मुखडा कोणाचा ?
एकान्तात उगवणारा
एक तारा कोणाचा ?
निरोप घेऊन येणारा
ओला वार कोणाचा ?
डोळे मिटून घेतल्यावर आपल्याला कोण दिसतं ?
आपलं माणूस किती दूर असलं तरी
आपल्या अगदी जवळं असतं !
शिशिरामधल्या उत्तररात्रीं
.
.
शिशिरामधल्या उत्तररात्रीं आकाश मनांत झुरे,
निष्पर्ण तरूंच्या भोंवतीं वारा उदास होऊन फिरे !
दुरून एकला तारा
करितो गूढ इषारा
गहन कोषांत तमाच्या उरीं कुणाची वेदना स्फुरे ?
शिशिरामधल्या उत्तररात्रीं आकाश मनांत झुरे !
फुटती व्याकुळ लाटा
शोधीत स्वप्नींच्या वाटा
मनांत प्राणांत घुमून ध्वनी विराट लयींत विरे
शिशिरामधल्या उत्तररात्रीं आकाश मनांत झुरे !
कुणाची निरव भाषा
भारिते अथांग निशा ?
गिरींत दरींत, दूरच्या वनीं अंधार अजून उरे
शिशिरामधल्या उत्तररात्रीं आकाश मनांत झुरे !
दाटून राहिलें धुकें
भोवतीं अबोल मुकें
मधेंच उडत विचित्र पक्षी तमाच्या कुशींत शिरे
शिशिरामधल्या उत्तररात्रीं आकाश मनांत झुरे !
भरून आकांश, दिशा
कुणाची सृजन-तृषा ?
सारयाच सृष्टींत रितेपणाची वेदना व्यापून उरे
शिशिरामधल्या उत्तररात्रीं आकाश मनांत झुरे !
शिशिरामधली रात्र
उदास आर्त विचित्र !
सुनेपणावर ढाळीत बसे दंवाचीं कोंवळीं फुले !
शिशिरामधल्या उत्तररात्री आकाश मनांत झुरे
निष्पर्ण तरूंच्या भोवतीं वारा उदास होऊन फिरे !
----------- मंगेश पाडगांवकर
----------- मुंबई
----------- ३१-१-५१
.
शिशिरामधल्या उत्तररात्रीं आकाश मनांत झुरे,
निष्पर्ण तरूंच्या भोंवतीं वारा उदास होऊन फिरे !
दुरून एकला तारा
करितो गूढ इषारा
गहन कोषांत तमाच्या उरीं कुणाची वेदना स्फुरे ?
शिशिरामधल्या उत्तररात्रीं आकाश मनांत झुरे !
फुटती व्याकुळ लाटा
शोधीत स्वप्नींच्या वाटा
मनांत प्राणांत घुमून ध्वनी विराट लयींत विरे
शिशिरामधल्या उत्तररात्रीं आकाश मनांत झुरे !
कुणाची निरव भाषा
भारिते अथांग निशा ?
गिरींत दरींत, दूरच्या वनीं अंधार अजून उरे
शिशिरामधल्या उत्तररात्रीं आकाश मनांत झुरे !
दाटून राहिलें धुकें
भोवतीं अबोल मुकें
मधेंच उडत विचित्र पक्षी तमाच्या कुशींत शिरे
शिशिरामधल्या उत्तररात्रीं आकाश मनांत झुरे !
भरून आकांश, दिशा
कुणाची सृजन-तृषा ?
सारयाच सृष्टींत रितेपणाची वेदना व्यापून उरे
शिशिरामधल्या उत्तररात्रीं आकाश मनांत झुरे !
शिशिरामधली रात्र
उदास आर्त विचित्र !
सुनेपणावर ढाळीत बसे दंवाचीं कोंवळीं फुले !
शिशिरामधल्या उत्तररात्री आकाश मनांत झुरे
निष्पर्ण तरूंच्या भोवतीं वारा उदास होऊन फिरे !
----------- मंगेश पाडगांवकर
----------- मुंबई
----------- ३१-१-५१
चिरनूतन
.
.
.
ये नवीन होऊन पुन्हा तूं, ये नवीन होऊन
मृदुल उन्हांचें भिजवित रेशिम
ये कधिं रिमझिम श्रावणसरिसम
अर्ध-उमललेल्या फुलांभोवतीं हांसत फेर धरून
ये नवीन होऊन पुन्हा तूं, ये नवीन होऊन
कधिं फुटणार्या या लाटांपरि
कधिं हळव्या हिरव्या वाटांपरि
चांदण्यात कधिं कलश ढगांचे कांठोकांठ भरून
ये नवीन होऊन पुन्हा तूं, ये नवीन होऊन
कधिं भिजलेल्या बीजांमधुनी
नवा उमलता प्राण होऊनी
मृदुचंद्रातुन नवसृजनांचे आश्वासन मिरवून
ये नवीन होऊन पुन्हा तूं, ये नवीन होऊन
कधिं ललकारत आम्रवनांतुन
'कुहूकुहू' गंधात कालवुन
नव्या वसंतापरी अचानक प्राणांतुन उमलून
ये नवीन होऊन पुन्हा तूं, ये नवीन होऊन
कधीं पहाटे वाहत वाहत
फेनाच्या विस्मयात नाहत
ये तुझिया स्पर्शाचें कांचन निळ्या जळीं मिसळून
ये नवीन होऊन पुन्हा तूं, ये नवीन होऊन
यंत्रापरि हें होतां जीवन
मंत्रापरि ये ह्रद्नर्भांतुन
हे चिरयौवन, अखंडनूतन ! जीवनघन बरसून
ये नवीन होऊन पुन्हा तूं, ये नवीन होऊन
----------- मंगेश पाडगांवकर
----------- मुंबई
----------- १९-१०-५०
.
.
ये नवीन होऊन पुन्हा तूं, ये नवीन होऊन
मृदुल उन्हांचें भिजवित रेशिम
ये कधिं रिमझिम श्रावणसरिसम
अर्ध-उमललेल्या फुलांभोवतीं हांसत फेर धरून
ये नवीन होऊन पुन्हा तूं, ये नवीन होऊन
कधिं फुटणार्या या लाटांपरि
कधिं हळव्या हिरव्या वाटांपरि
चांदण्यात कधिं कलश ढगांचे कांठोकांठ भरून
ये नवीन होऊन पुन्हा तूं, ये नवीन होऊन
कधिं भिजलेल्या बीजांमधुनी
नवा उमलता प्राण होऊनी
मृदुचंद्रातुन नवसृजनांचे आश्वासन मिरवून
ये नवीन होऊन पुन्हा तूं, ये नवीन होऊन
कधिं ललकारत आम्रवनांतुन
'कुहूकुहू' गंधात कालवुन
नव्या वसंतापरी अचानक प्राणांतुन उमलून
ये नवीन होऊन पुन्हा तूं, ये नवीन होऊन
कधीं पहाटे वाहत वाहत
फेनाच्या विस्मयात नाहत
ये तुझिया स्पर्शाचें कांचन निळ्या जळीं मिसळून
ये नवीन होऊन पुन्हा तूं, ये नवीन होऊन
यंत्रापरि हें होतां जीवन
मंत्रापरि ये ह्रद्नर्भांतुन
हे चिरयौवन, अखंडनूतन ! जीवनघन बरसून
ये नवीन होऊन पुन्हा तूं, ये नवीन होऊन
----------- मंगेश पाडगांवकर
----------- मुंबई
----------- १९-१०-५०
Saturday, July 11, 2009
चार होत्या पक्षिणी
चार होत्या पक्षिणी त्या रात्र होती वादळी
चार स्वप्ने बंधणारी एक होती साखळी
दोन होत्या त्यात हंसी राजहंसी एक ती
आणि एकीला कळेना जात माझी कोणती
शुभ्र पंखांतून त्यांच्या वीज होती साठली
ना कळे एकीस की माझी लियकत कोठली
तोडूनी आंधी तुफाने चालल्या ती चालली
तीन होत्या दीपमळा एक होती सावली
तोच आला तीर् कोठून जायबंदी हो गळा
सवळीला जाण आली जात माझी कोकिळा
कोकिळेने काय केले? गीत झाडांना दिले
आणि मातीचे नभाषी एक नाते साधले
मी सुरांच्या अत्तराने रात्र सारी शिंपिली
साधनेवर वेदनेवर रागदारी ओतले
ती म्हणाली, एकटी मी राहीले तर राहीले
या स्वरांचे सूर्य झाले, त्यात सारे पावले ||
चार स्वप्ने बंधणारी एक होती साखळी
दोन होत्या त्यात हंसी राजहंसी एक ती
आणि एकीला कळेना जात माझी कोणती
शुभ्र पंखांतून त्यांच्या वीज होती साठली
ना कळे एकीस की माझी लियकत कोठली
तोडूनी आंधी तुफाने चालल्या ती चालली
तीन होत्या दीपमळा एक होती सावली
तोच आला तीर् कोठून जायबंदी हो गळा
सवळीला जाण आली जात माझी कोकिळा
कोकिळेने काय केले? गीत झाडांना दिले
आणि मातीचे नभाषी एक नाते साधले
मी सुरांच्या अत्तराने रात्र सारी शिंपिली
साधनेवर वेदनेवर रागदारी ओतले
ती म्हणाली, एकटी मी राहीले तर राहीले
या स्वरांचे सूर्य झाले, त्यात सारे पावले ||
ती असती तर .......
चमच्यांच्या स्टँडवर
सात चमचे होते
एक चमचा एक दिवशी
गहाळ झाला
उरलेल्या सहांच्या गळ्यातून
प्रथमच
अनावर हुंदका फुटला
' ती असती तर' - ते उद्गारले,
तो हरवला नसता
मीही अनावरपणे
सातवा चमचा झालो
आणि त्याची रिकामी जागा घेउन
सहांच्या हुंदक्यात
सामील झालो - आणि
पुटपुटलो;
खरं आहे, मित्रांनो
ती असती तर
मी हरवलो नसतो.
सात चमचे होते
एक चमचा एक दिवशी
गहाळ झाला
उरलेल्या सहांच्या गळ्यातून
प्रथमच
अनावर हुंदका फुटला
' ती असती तर' - ते उद्गारले,
तो हरवला नसता
मीही अनावरपणे
सातवा चमचा झालो
आणि त्याची रिकामी जागा घेउन
सहांच्या हुंदक्यात
सामील झालो - आणि
पुटपुटलो;
खरं आहे, मित्रांनो
ती असती तर
मी हरवलो नसतो.
किनारा तुला पामराला!
हजारो जिव्हा तुज्या गर्जू दे प्रतिध्वनीने त्या,
समुद्र,डलमलू दे तारे !
विरत वादल हेलकावू दे पर्वत पान्याचे
दलु दे दिशाकोन सारे !
ताम्रसुरा प्राशुन माजुदे दैत्य नभाम्धले
ददुद्या पाताली सविता
आणि तयाची ही अधिरानी दुभंग धरनिला
कराया पाजलुदे पलीता!
की स्वर्गातुन कोसललेला,सुढ़समाधान
मिलाल्या प्रमत्त सैतान
जमवुनी मेला वैताल्यांचा या दर्यावर्ती
करी हे तांडव थैमान!
पदच्युता तव भीषण नर्तन असेच चालू दे
फुटूदे नभ माथ्यावर्ती
आणि तुटूदे अखंड उल्का वर्षावात अग्नी
नाविका ना कुटली भीती !
सह्कार्यानो,का ही खंत जन्म खलाशांचा
झुजन्या अखंड संग्राम
नक्शत्रापरी असीम निलामधे संचारावे
दिशांचे आम्हाला धाम!
काय सागरी तारू लोटले परताया मागे
असे का हा अपुला बाणा
त्याहून घेऊ जली समाधि सूखे,कशासाठी
जपावे पराभूत प्राणा!
कोटयावधि जगतात जीवाणु जगती आणि मरती
जशी ती गवताची पाती,
नाविक आम्ही परन्तु फिरतो सात नभाखाली
निर्मितो नव क्षितिजे पुदाहती!
मार्ग आमुचा रोखू शकती न धन,न दारा
घराची वा वितभर कारा
मानवतेचे निशान मिरवू महासागरात
जिंकुनी खंड खंड सारा!
चला उभारा उंच शिडे ती गर्वाने वरती
कथा या खुल्या सागराला
अनंत अमुची धेयासक्ती अनंत अन आशा
किनारा तुला पामराला!
-कुसुमाग्रज
समुद्र,डलमलू दे तारे !
विरत वादल हेलकावू दे पर्वत पान्याचे
दलु दे दिशाकोन सारे !
ताम्रसुरा प्राशुन माजुदे दैत्य नभाम्धले
ददुद्या पाताली सविता
आणि तयाची ही अधिरानी दुभंग धरनिला
कराया पाजलुदे पलीता!
की स्वर्गातुन कोसललेला,सुढ़समाधान
मिलाल्या प्रमत्त सैतान
जमवुनी मेला वैताल्यांचा या दर्यावर्ती
करी हे तांडव थैमान!
पदच्युता तव भीषण नर्तन असेच चालू दे
फुटूदे नभ माथ्यावर्ती
आणि तुटूदे अखंड उल्का वर्षावात अग्नी
नाविका ना कुटली भीती !
सह्कार्यानो,का ही खंत जन्म खलाशांचा
झुजन्या अखंड संग्राम
नक्शत्रापरी असीम निलामधे संचारावे
दिशांचे आम्हाला धाम!
काय सागरी तारू लोटले परताया मागे
असे का हा अपुला बाणा
त्याहून घेऊ जली समाधि सूखे,कशासाठी
जपावे पराभूत प्राणा!
कोटयावधि जगतात जीवाणु जगती आणि मरती
जशी ती गवताची पाती,
नाविक आम्ही परन्तु फिरतो सात नभाखाली
निर्मितो नव क्षितिजे पुदाहती!
मार्ग आमुचा रोखू शकती न धन,न दारा
घराची वा वितभर कारा
मानवतेचे निशान मिरवू महासागरात
जिंकुनी खंड खंड सारा!
चला उभारा उंच शिडे ती गर्वाने वरती
कथा या खुल्या सागराला
अनंत अमुची धेयासक्ती अनंत अन आशा
किनारा तुला पामराला!
-कुसुमाग्रज
किती झाले.. ?
रात्री बायको बरोबर गाडी वरुन घरी जाताना
ती खोडकर आवाजात सांगू लागते
आमच्याच घरच्या खाणाखूणा...
' हां.. आता इथून डावीकडे... आता सरळ..
त्या मारुती पासून उजवीकडे वळा..
थोडी पुढे घ्या अजुन... पांढर्‍या गेटपाशी थांबवा...
हां... बास बास... इथेच... '
आणि मग उतरत, पर्स काढत
विचारते हसत हसत - ' हां... किती झाले ? '
८४ लक्ष तर झालेच की प्रीये !
हा तरी शेवटचा की नव्या जन्मवर्तुळाचा हा प्रारंभ ... ठाउक नाही !
गतजन्माचे आठवत नसेलही काही आपल्याला,
पण तेंव्हाही असतील असेच तुझे जन्मप्रामाणिक हसरे क्षण
आणि माझे अंतःस्थ उदासीन प्रश्न काही !!
आता पर्स काढलीच आहेस तर ठेव हातावर
एखादी साखरहळवी टॉफी...
गोड चविने सरु दे अजुन एक रात्र...
अंधारातच चढायचा आहे एक एक जिना...
हातात हात तेवढा राहू दे फक्त....
ती खोडकर आवाजात सांगू लागते
आमच्याच घरच्या खाणाखूणा...
' हां.. आता इथून डावीकडे... आता सरळ..
त्या मारुती पासून उजवीकडे वळा..
थोडी पुढे घ्या अजुन... पांढर्‍या गेटपाशी थांबवा...
हां... बास बास... इथेच... '
आणि मग उतरत, पर्स काढत
विचारते हसत हसत - ' हां... किती झाले ? '
८४ लक्ष तर झालेच की प्रीये !
हा तरी शेवटचा की नव्या जन्मवर्तुळाचा हा प्रारंभ ... ठाउक नाही !
गतजन्माचे आठवत नसेलही काही आपल्याला,
पण तेंव्हाही असतील असेच तुझे जन्मप्रामाणिक हसरे क्षण
आणि माझे अंतःस्थ उदासीन प्रश्न काही !!
आता पर्स काढलीच आहेस तर ठेव हातावर
एखादी साखरहळवी टॉफी...
गोड चविने सरु दे अजुन एक रात्र...
अंधारातच चढायचा आहे एक एक जिना...
हातात हात तेवढा राहू दे फक्त....
Sunday, July 5, 2009
जीव भरुन पहावे तुला एकदा
जीव भरुन पहावे तुला एकदा
रानाच्या बरगड्यातून पळस पेटताना.
पाण्याच्या रिकाम्या चेहेऱ्याच्या
शुभ्र शुभ्र कळ्या होताना.
जीव भरुन पहावे तुला एकदा
अनिवार हाक प्राणात भरुन:
मोर अंधाराचा थुईथुई भिजताना
पिसाऱ्याचे उधळे आभाळ करुन.
जीव भरुन पहावे तुला एकदा
कळ्यांच्या पहाटे,फुलांच्या सकाळी;
काजव्यांच्या लिपीतले झुलते गाणे
मिटल्या डोळ्यात ओलावताना कधी काळी.
जीव भरुन पहावे तुला एकदा.
जीव भरुन तुझे व्हावे एकदा.
रानाच्या बरगड्यातून पळस पेटताना.
पाण्याच्या रिकाम्या चेहेऱ्याच्या
शुभ्र शुभ्र कळ्या होताना.
जीव भरुन पहावे तुला एकदा
अनिवार हाक प्राणात भरुन:
मोर अंधाराचा थुईथुई भिजताना
पिसाऱ्याचे उधळे आभाळ करुन.
जीव भरुन पहावे तुला एकदा
कळ्यांच्या पहाटे,फुलांच्या सकाळी;
काजव्यांच्या लिपीतले झुलते गाणे
मिटल्या डोळ्यात ओलावताना कधी काळी.
जीव भरुन पहावे तुला एकदा.
जीव भरुन तुझे व्हावे एकदा.
सलाम
सबको सलाम
ज्याच्या हातात दंडा
त्याला सलाम,
लाथेच्या भयाने
डावा हात गांडीवर ठेवून
उजव्या हाताने सलाम,
बघणार्‍याला सलाम,
न बघणार्‍याला सलाम,
विकत घेणार्‍याला सलाम,
विकत घेणाचा इषारा करणार्‍याला सलाम,
सलाम,भाई,सबको सलाम.
वटारलेल्या प्रतेक डोळ्याला सलाम,
शेंदूर फासलेल्या दगडाला सलाम,
लाखो खर्चून बांधलेल्या देवळांना सलाम,
देवळातल्या देवांच्या धाकाला सलाम,
देवांचे आणि धर्माचे कंत्राट घेणार्यांना सलाम,
रिकाम्या हातातून ऊद कढणार्‍या बडेबुवाला सलाम,
शनीला सलाम,
मंगळाला सलाम,
भितीच्या प्रतेक ठेकेदाराला सलाम,
आईवर आयुष्यभर गुरगुरणार्‍या बापाला सलाम,
बापावर गुरगुरणार्‍या साहेबाला सलाम,
साहेबाची टरकवणार्‍या
त्याच्या सहेबाला सलाम,
सलाम,प्यारे भाईयों और भैंनो,
सबको सलाम.
ज्याच्या हातात वृत्तपत्र
त्याला सलाम,
भाषणांचे,सभांचे
फोटो सकट रिपोर्ट छापतो त्याला सलाम,
वृत्तपत्रांच्या मालकांना सलाम,
त्यांची वेसण धरणार्‍या
राज्यकर्त्यांना सलाम,
ज्याच्या समोर माइक्रोफोन
त्याला सलाम,
त्यातून न थांबता बोलतो
त्याला सलाम,
लाखोंच्या गर्दीला सलाम,
गर्दी झुलवणार्‍या
जादुगारांना सलाम,
भाईयों और भैनों सबको सलाम.
नाक्यावरच्या दादाला सलाम,
हातभट्टीवाल्याला सलाम,
स्मग्लरला सलाम,
मट्‍केवाल्याला सलाम,
त्यांनी पेरलेल्या हफ्त्यांना सलाम,
लोकशाहीलाबी सलाम,
ठोकरशाहीलाबी सलाम,
सत्तेचा ट्रक चालाविण्यार्‍यांना सलाम,
ट्र्क खाली चिरडलेल्या,
गांडुळांना,कुत्र्यांना सलाम,
ज्याच्या हातात चाकू त्याला सलाम,
विमानातून बँम्ब फेकणर्‍यालंना सलाम,
शस्त्रास्त्रांच्या प्रचंड व्यापार्‍यांना सलाम,
कळाबाजारवल्यांना सलाम,
त्यांना फाशी देण्याची घोषणा करणार्‍यांना सलाम,
गटारातल्या पाण्याने इंजेक्शन भरणार्‍यांना सलाम,
तिरडीचे समान विकणार्‍यांना सलाम,
तिरडी उचलणार्‍या खांद्यांना सलाम,
मौत सस्ती करणार्‍या सर्वांना सलाम,
सलाम,प्यारे दोस्तों,सबको सलाम.
बिळांना सलाम,
बिळातल्या उंदरांना सलाम,
घरातल्या झुरळांना सलाम,
खाटेतल्या ढेकणांना सलाम,
पिचलेल्या बयकोला सलाम,
दीड खोलीतल्या पोरडयाला सलाम,
गाडीत चेंगरणार्‍या गर्दीला सलाम,
किडक्या धान्याला सलाम,
भोके पडलेल्या पिवळ्या गन्जिफ्रोकला सलाम,
धध्यांच्या मलकाला सलाम,
युनीयनच्या लिडरला सलाम,
संपाला सलाम,
उपासमारीला सलाम,
सर्व रंगांच्या सर्व झेंड्यांना सलाम,
चाळीचाळीतून तुंबलेल्या
संडासातल्या लेंड्यांना सलाम,
मानगूट पकडणार्‍या
प्रतेक हाताला सलाम,
सलाम,भाइयों और भैनों,सबको सलाम.
या मझ्या परमपवित्र इत्यादी देशाला सलाम,
या देशाच्या सुउदात्त सुमंगल सुपरंपरेला सलाम,
सर्व बिलंदर घोशणांना सलाम,
जातिभेदाच्या उकिरड्यांना सलाम,
या उकिरड्यातून सत्तेच पीक कढणार्‍यांना सलाम,
उपनिषदे आणि वेदांना सलाम,
साखरकारखान्यांच्या दादांना सलाम,
त्यांच्या शेकडो लोर्‍यांना सलाम,
निवडणुकींना सलाम,
निवडणुकफंडाला सलाम,
अद्रूष्य बुक्यांना सलाम,
मतांच्या आंधळ्या शिक्यांना सलाम,
ससा हाती असलेल्या पारध्यांना सलाम,
त्यांच्या तैनतीतल्या गारद्यांना सलाम,
दलितांवर अत्याचार करणार्‍यांना सलाम,
या बातम्या वचाणार्‍या सर्व षंढांना सलाम,
सलाम,भाइयों और भैनों,सबको सलाम.
सत्ता संपत्तीच्या भाडव्यांचा देश म्हटले
तर डोके फोडतील,
हलकट लाचारांचा देश म्ह्टले
तर रस्त्यावर झोडतील,
खरीदलेजाणार्‍यांचा देश म्हटले
तर वाटा रोखतील,
देवधर्माविषयी,नेत्यांविषयी वाइट बोललो
तर नाक्यावर गाठून ठोकतील,
शोषण करणार्‍यांचा देश म्हटले
तर नोकरीवरुन कढतील ः
म्हणून आधी मझ्या नपुंसकत्वाला सलाम,
आणि त्यानंतर अर्थातच
या मझ्या
परमपवित्र सुउदात्त सुमंगल देशाला सलाम,
या महान देशाच्या महान परंपरेला सलाम.
सलाम प्यारे भाइयों और भैनों,सबको सलाम,
अनेक हात असते
तर अनेक हातांनी केला असता सलाम,
लेकिंन माफ करना भाइयों,
हात तर दोनच
आणि त्यातला डावा
लाथेच्या भयाने
ठेवलेला गांडीवर
म्हणून फक्त ऊजव्या हाताने सलाम,
सलाम,सबको सलाम,
भाइयों और भैनों,सबको सलाम.
ज्याच्या हातात दंडा
त्याला सलाम,
लाथेच्या भयाने
डावा हात गांडीवर ठेवून
उजव्या हाताने सलाम,
बघणार्‍याला सलाम,
न बघणार्‍याला सलाम,
विकत घेणार्‍याला सलाम,
विकत घेणाचा इषारा करणार्‍याला सलाम,
सलाम,भाई,सबको सलाम.
वटारलेल्या प्रतेक डोळ्याला सलाम,
शेंदूर फासलेल्या दगडाला सलाम,
लाखो खर्चून बांधलेल्या देवळांना सलाम,
देवळातल्या देवांच्या धाकाला सलाम,
देवांचे आणि धर्माचे कंत्राट घेणार्यांना सलाम,
रिकाम्या हातातून ऊद कढणार्‍या बडेबुवाला सलाम,
शनीला सलाम,
मंगळाला सलाम,
भितीच्या प्रतेक ठेकेदाराला सलाम,
आईवर आयुष्यभर गुरगुरणार्‍या बापाला सलाम,
बापावर गुरगुरणार्‍या साहेबाला सलाम,
साहेबाची टरकवणार्‍या
त्याच्या सहेबाला सलाम,
सलाम,प्यारे भाईयों और भैंनो,
सबको सलाम.
ज्याच्या हातात वृत्तपत्र
त्याला सलाम,
भाषणांचे,सभांचे
फोटो सकट रिपोर्ट छापतो त्याला सलाम,
वृत्तपत्रांच्या मालकांना सलाम,
त्यांची वेसण धरणार्‍या
राज्यकर्त्यांना सलाम,
ज्याच्या समोर माइक्रोफोन
त्याला सलाम,
त्यातून न थांबता बोलतो
त्याला सलाम,
लाखोंच्या गर्दीला सलाम,
गर्दी झुलवणार्‍या
जादुगारांना सलाम,
भाईयों और भैनों सबको सलाम.
नाक्यावरच्या दादाला सलाम,
हातभट्टीवाल्याला सलाम,
स्मग्लरला सलाम,
मट्‍केवाल्याला सलाम,
त्यांनी पेरलेल्या हफ्त्यांना सलाम,
लोकशाहीलाबी सलाम,
ठोकरशाहीलाबी सलाम,
सत्तेचा ट्रक चालाविण्यार्‍यांना सलाम,
ट्र्क खाली चिरडलेल्या,
गांडुळांना,कुत्र्यांना सलाम,
ज्याच्या हातात चाकू त्याला सलाम,
विमानातून बँम्ब फेकणर्‍यालंना सलाम,
शस्त्रास्त्रांच्या प्रचंड व्यापार्‍यांना सलाम,
कळाबाजारवल्यांना सलाम,
त्यांना फाशी देण्याची घोषणा करणार्‍यांना सलाम,
गटारातल्या पाण्याने इंजेक्शन भरणार्‍यांना सलाम,
तिरडीचे समान विकणार्‍यांना सलाम,
तिरडी उचलणार्‍या खांद्यांना सलाम,
मौत सस्ती करणार्‍या सर्वांना सलाम,
सलाम,प्यारे दोस्तों,सबको सलाम.
बिळांना सलाम,
बिळातल्या उंदरांना सलाम,
घरातल्या झुरळांना सलाम,
खाटेतल्या ढेकणांना सलाम,
पिचलेल्या बयकोला सलाम,
दीड खोलीतल्या पोरडयाला सलाम,
गाडीत चेंगरणार्‍या गर्दीला सलाम,
किडक्या धान्याला सलाम,
भोके पडलेल्या पिवळ्या गन्जिफ्रोकला सलाम,
धध्यांच्या मलकाला सलाम,
युनीयनच्या लिडरला सलाम,
संपाला सलाम,
उपासमारीला सलाम,
सर्व रंगांच्या सर्व झेंड्यांना सलाम,
चाळीचाळीतून तुंबलेल्या
संडासातल्या लेंड्यांना सलाम,
मानगूट पकडणार्‍या
प्रतेक हाताला सलाम,
सलाम,भाइयों और भैनों,सबको सलाम.
या मझ्या परमपवित्र इत्यादी देशाला सलाम,
या देशाच्या सुउदात्त सुमंगल सुपरंपरेला सलाम,
सर्व बिलंदर घोशणांना सलाम,
जातिभेदाच्या उकिरड्यांना सलाम,
या उकिरड्यातून सत्तेच पीक कढणार्‍यांना सलाम,
उपनिषदे आणि वेदांना सलाम,
साखरकारखान्यांच्या दादांना सलाम,
त्यांच्या शेकडो लोर्‍यांना सलाम,
निवडणुकींना सलाम,
निवडणुकफंडाला सलाम,
अद्रूष्य बुक्यांना सलाम,
मतांच्या आंधळ्या शिक्यांना सलाम,
ससा हाती असलेल्या पारध्यांना सलाम,
त्यांच्या तैनतीतल्या गारद्यांना सलाम,
दलितांवर अत्याचार करणार्‍यांना सलाम,
या बातम्या वचाणार्‍या सर्व षंढांना सलाम,
सलाम,भाइयों और भैनों,सबको सलाम.
सत्ता संपत्तीच्या भाडव्यांचा देश म्हटले
तर डोके फोडतील,
हलकट लाचारांचा देश म्ह्टले
तर रस्त्यावर झोडतील,
खरीदलेजाणार्‍यांचा देश म्हटले
तर वाटा रोखतील,
देवधर्माविषयी,नेत्यांविषयी वाइट बोललो
तर नाक्यावर गाठून ठोकतील,
शोषण करणार्‍यांचा देश म्हटले
तर नोकरीवरुन कढतील ः
म्हणून आधी मझ्या नपुंसकत्वाला सलाम,
आणि त्यानंतर अर्थातच
या मझ्या
परमपवित्र सुउदात्त सुमंगल देशाला सलाम,
या महान देशाच्या महान परंपरेला सलाम.
सलाम प्यारे भाइयों और भैनों,सबको सलाम,
अनेक हात असते
तर अनेक हातांनी केला असता सलाम,
लेकिंन माफ करना भाइयों,
हात तर दोनच
आणि त्यातला डावा
लाथेच्या भयाने
ठेवलेला गांडीवर
म्हणून फक्त ऊजव्या हाताने सलाम,
सलाम,सबको सलाम,
भाइयों और भैनों,सबको सलाम.
सांगा कसं जगायचं ?
कण्हत कण्हत
की गाणं म्हणत ?
तुम्हीच ठरवा !
डोळे भरून
तुमची आठवण
कोणीतरी काढतंच ना ?
ऊन ऊन दोन घास
तुमच्यासाठी वाढतंच ना ?
शाप देत बसायचं
की दुवा देत हसायचं ?
तुम्हीच ठरवा ?
सांगा कसं जगायचं ?.........
काळ्याकुट्ट काळोखात
जेंव्हा काहीच दिसत नसतं
तुमच्यासाठी कोणीतरी
दिवा घेऊन उभं असतं !
काळोखात कुढायचं
की प्रकाशात उडायचं ?
तुम्हीच ठरवा !
सांगा कसं जगायचं ?......
पायात काटे
रुतून बसतात
हे अगदी खरं असतं ;
आणि फुलं फुलून येतात
हे काय खरं नसतं ?
काट्यांसारखं सलायचं
की फुलांसारखं फुलायचं ?
तुम्हीच ठरवा !
सांगा कसं जगायचं ?
पेला अर्धा सरला आहे
असंसुध्दा म्हणता येतं ;
पेला अर्धा भरला आहे
असंसुध्दा म्हणता येतं !
सरला आहे म्हणायचं
की भरला आहे म्हणायचं ?
तुम्हीच ठरवा !
सांगा कसं जगायचं ?
कण्हत कण्हत
की गाणं म्हणत ?
तुम्हीच ठरवा !
की गाणं म्हणत ?
तुम्हीच ठरवा !
डोळे भरून
तुमची आठवण
कोणीतरी काढतंच ना ?
ऊन ऊन दोन घास
तुमच्यासाठी वाढतंच ना ?
शाप देत बसायचं
की दुवा देत हसायचं ?
तुम्हीच ठरवा ?
सांगा कसं जगायचं ?.........
काळ्याकुट्ट काळोखात
जेंव्हा काहीच दिसत नसतं
तुमच्यासाठी कोणीतरी
दिवा घेऊन उभं असतं !
काळोखात कुढायचं
की प्रकाशात उडायचं ?
तुम्हीच ठरवा !
सांगा कसं जगायचं ?......
पायात काटे
रुतून बसतात
हे अगदी खरं असतं ;
आणि फुलं फुलून येतात
हे काय खरं नसतं ?
काट्यांसारखं सलायचं
की फुलांसारखं फुलायचं ?
तुम्हीच ठरवा !
सांगा कसं जगायचं ?
पेला अर्धा सरला आहे
असंसुध्दा म्हणता येतं ;
पेला अर्धा भरला आहे
असंसुध्दा म्हणता येतं !
सरला आहे म्हणायचं
की भरला आहे म्हणायचं ?
तुम्हीच ठरवा !
सांगा कसं जगायचं ?
कण्हत कण्हत
की गाणं म्हणत ?
तुम्हीच ठरवा !
गाणं जगण्याचं
मरण येणार म्हणुन कोणी जगायचं थांबतं का?
जीव जडुन कोणी प्रेम करायचं थांबतं का?
कशासाठी भयाने
ग्रासुन जायचं?
फुलाच्या पत्येक क्षणी
नासुन जायचं?
सुकुन जाणार म्हणुन फुल फुलायचं थांबतं का?
मरण येणार म्हणुन कोणि जगायचं थांबतं का?
जीव जडुन कोणि प्रेम करायचं थांबतं का?
फुलुन येते संध्याकाळ;
रंगाची बाधा होते!
निळ्या निळ्या कॄष्णा साठी
सगळि सुष्टी राधा होते!
पाउल फसेल म्हणुन कोणि भुलायचं थांबतं का?
मरण येणार म्हणुन कोणि जगाय्चं थांबतं का?
जीव जडुन प्रेम कोणी करायचं थांबतं का?
ठुमरीच्या अंगाने
झरा जेंव्हा वाहू लागतो;
लाल केशरी सरगम जेंव्हा
फांदिवरुन गाउ लागतो!
झडून जाणार म्हणुन झाड झुलायचं थांबतं का?
मरण येणार म्हणुन कोणी जगायचं थांबतं का?
जीव जडुन कोणि प्रेम करायचं थांबतं का?
येणार असेल मरण तर येऊ द्यावं
जमलच तर लाडाने
जवळ घ्यावं!
हिरवं हिरवं रोप कधी रुजायचं थांबतं का?
मरण येणार म्हणुन कोणी जगायचं थांबतं का?
जीव जडुन कोणि पेम करायचं थांबतं का?
जीव जडुन कोणी प्रेम करायचं थांबतं का?
कशासाठी भयाने
ग्रासुन जायचं?
फुलाच्या पत्येक क्षणी
नासुन जायचं?
सुकुन जाणार म्हणुन फुल फुलायचं थांबतं का?
मरण येणार म्हणुन कोणि जगायचं थांबतं का?
जीव जडुन कोणि प्रेम करायचं थांबतं का?
फुलुन येते संध्याकाळ;
रंगाची बाधा होते!
निळ्या निळ्या कॄष्णा साठी
सगळि सुष्टी राधा होते!
पाउल फसेल म्हणुन कोणि भुलायचं थांबतं का?
मरण येणार म्हणुन कोणि जगाय्चं थांबतं का?
जीव जडुन प्रेम कोणी करायचं थांबतं का?
ठुमरीच्या अंगाने
झरा जेंव्हा वाहू लागतो;
लाल केशरी सरगम जेंव्हा
फांदिवरुन गाउ लागतो!
झडून जाणार म्हणुन झाड झुलायचं थांबतं का?
मरण येणार म्हणुन कोणी जगायचं थांबतं का?
जीव जडुन कोणि प्रेम करायचं थांबतं का?
येणार असेल मरण तर येऊ द्यावं
जमलच तर लाडाने
जवळ घ्यावं!
हिरवं हिरवं रोप कधी रुजायचं थांबतं का?
मरण येणार म्हणुन कोणी जगायचं थांबतं का?
जीव जडुन कोणि पेम करायचं थांबतं का?
गाणं मी तुझ्याकडुन शीकलो...
आपलं जे असतं;
ते आपलं असतं
आपलं जे नसतं;
ते आपलं नसतं
हसतं डोळे पुसुन आतुन फळासारखं पीकलो
हे गाणं मी तुझ्याकडुन शीकलो...
आलेला मोहोर;
कधी जळुन जातो
फुलांचा बहर;
कधी गळुन जातो
पुन्हा प्रवास सुरु केला, जरी चालुन थकलो
हे गाणं मी तुझ्याकडुन शीकलो...
कधी आपलं गाव;
आपलं नसतं
कधी आपलं नाव;
आपलं नसतं
अश्या परक्या देशात वाट नाही चुकलो
हे गाणं मी तुझ्याकडुन शीकलो...
पींजऱ्यात कोंडुन;
पाखरं आपली होत नाहीत
हात बांधुन;
हात गुंफले जात नाहीत
हे मला कळलं तेंव्हा हरुन सुध्दा जींकलो
हे गाणं मी तुझ्याकडुन शीकलो...
झाड मुकं दीसलं तरी;
गात असतं
न दीसणाऱ्या पावसात;
मन न्हात असतं
कळोखावरं चांदण्याची वेल होऊन झुकलो
हे गाणं मी तुझ्याकडुन शीकलो...
ते आपलं असतं
आपलं जे नसतं;
ते आपलं नसतं
हसतं डोळे पुसुन आतुन फळासारखं पीकलो
हे गाणं मी तुझ्याकडुन शीकलो...
आलेला मोहोर;
कधी जळुन जातो
फुलांचा बहर;
कधी गळुन जातो
पुन्हा प्रवास सुरु केला, जरी चालुन थकलो
हे गाणं मी तुझ्याकडुन शीकलो...
कधी आपलं गाव;
आपलं नसतं
कधी आपलं नाव;
आपलं नसतं
अश्या परक्या देशात वाट नाही चुकलो
हे गाणं मी तुझ्याकडुन शीकलो...
पींजऱ्यात कोंडुन;
पाखरं आपली होत नाहीत
हात बांधुन;
हात गुंफले जात नाहीत
हे मला कळलं तेंव्हा हरुन सुध्दा जींकलो
हे गाणं मी तुझ्याकडुन शीकलो...
झाड मुकं दीसलं तरी;
गात असतं
न दीसणाऱ्या पावसात;
मन न्हात असतं
कळोखावरं चांदण्याची वेल होऊन झुकलो
हे गाणं मी तुझ्याकडुन शीकलो...
प्रेमात पडलं की असंच व्हायचं!!
प्रेमात पडलं की..
माझं काय, तुमचं काय,
प्रेमात पडलं की असंच व्हायचं!!
तिचं बोलण,
तिचं हसण;
जवळपास नसूनही
जवळ असण;
जिवणीशी खेळ करीत
खोटं रूसण;
अचानक स्वप्नात दिसण!
खट्याळ पावसात
चिंब न्हायच!
माझं काय, तुमचं काय,
प्रेमात पडलं की असंच व्हायचं!!
केसांची बट तिने
हलूच मागे सारली...
डावा हात होता
की उजवा हात होता?
आपण सारखं आठवतो,
प्रत्येक क्षण
मनात आपल्या साठवतो!
ती रुमाल विसरून गेली!
विसरून गेली की ठेवून गेली?
आपण सारखं आठवतो,
प्रत्येक क्षण
मनात आपल्या साठवतो!
आठवणीचं चांदण असं
झेलून घ्यायचं!
माझं काय, तुमचं काय,
प्रेमात पडलं की असंच व्हायचं!!
तिची वाट बघत आपण उभे असतो...
ठरलेली वेळ कधीच टळलेली!
येरझारा घालणसुद्धा
शक्य नसतं रस्त्यावर!
सगल्यांची नजर असते
आपल्यावरच खिळलेली!!
माणसं येतात,
माणसं जातात,
आपल्याकडे संशयाने
रोखून बघतात!
उभे असतो आपण
आपले मोजीत श्वास:
एक तास! चक्क अगदी एक तास!!
अशी आपली तपश्चर्या
आपलं त्राण तगवते!
अखेर ती उगवते!!
इतकी सहज! इतकी शांत!
चलबिचल मुळीच नाही!
ठरलेल्या वेलेआधीच
आली होती जशी काही!!
मग तिचा मंजूळ प्रश्न:
"अय्या! तुम्ही आलात पण?"
आणि आपलं गोड उत्तर:
"नुकताच ग! तुझ्याआधी काही क्षण!"
कालावर मात अशी!
तिच्यासोबत भुलत जायचं!
माझं काय, तुमचं काय,
प्रेमात पडलं की असंच व्हायचं!!
एकच वचन
कितीदा देतो आपण!
एकच शपथ
कितीदा घेतो आपण!
तरीसुद्धा आपले शब्द
प्रत्येक वेळी नवे असतात!
पुन्हा पुन्हा येऊनही
पुन्हा पुन्हा हवे असतात!!
साधंसुधं बोलताना
ती उगीच लाजू लगते,
फुलांची नाजुक गत
आपल्या मनात वाजू लागते!!
उत्सुक उत्सुक सरींनी
आभाळ आपल्या मनावर झरून जातं;
भिजलेल्या मातीसारखं
आपलं असण सुगंधाने भरुन जातं!!
भरलेल्या ढगासारखं
मनाचं भरलेपण उधलून द्यायचं!
माझं काय, तुमचं काय,
प्रेमात पडलं की असंच व्हायचं!!
-मंगेश पाडगावकर
माझं काय, तुमचं काय,
प्रेमात पडलं की असंच व्हायचं!!
तिचं बोलण,
तिचं हसण;
जवळपास नसूनही
जवळ असण;
जिवणीशी खेळ करीत
खोटं रूसण;
अचानक स्वप्नात दिसण!
खट्याळ पावसात
चिंब न्हायच!
माझं काय, तुमचं काय,
प्रेमात पडलं की असंच व्हायचं!!
केसांची बट तिने
हलूच मागे सारली...
डावा हात होता
की उजवा हात होता?
आपण सारखं आठवतो,
प्रत्येक क्षण
मनात आपल्या साठवतो!
ती रुमाल विसरून गेली!
विसरून गेली की ठेवून गेली?
आपण सारखं आठवतो,
प्रत्येक क्षण
मनात आपल्या साठवतो!
आठवणीचं चांदण असं
झेलून घ्यायचं!
माझं काय, तुमचं काय,
प्रेमात पडलं की असंच व्हायचं!!
तिची वाट बघत आपण उभे असतो...
ठरलेली वेळ कधीच टळलेली!
येरझारा घालणसुद्धा
शक्य नसतं रस्त्यावर!
सगल्यांची नजर असते
आपल्यावरच खिळलेली!!
माणसं येतात,
माणसं जातात,
आपल्याकडे संशयाने
रोखून बघतात!
उभे असतो आपण
आपले मोजीत श्वास:
एक तास! चक्क अगदी एक तास!!
अशी आपली तपश्चर्या
आपलं त्राण तगवते!
अखेर ती उगवते!!
इतकी सहज! इतकी शांत!
चलबिचल मुळीच नाही!
ठरलेल्या वेलेआधीच
आली होती जशी काही!!
मग तिचा मंजूळ प्रश्न:
"अय्या! तुम्ही आलात पण?"
आणि आपलं गोड उत्तर:
"नुकताच ग! तुझ्याआधी काही क्षण!"
कालावर मात अशी!
तिच्यासोबत भुलत जायचं!
माझं काय, तुमचं काय,
प्रेमात पडलं की असंच व्हायचं!!
एकच वचन
कितीदा देतो आपण!
एकच शपथ
कितीदा घेतो आपण!
तरीसुद्धा आपले शब्द
प्रत्येक वेळी नवे असतात!
पुन्हा पुन्हा येऊनही
पुन्हा पुन्हा हवे असतात!!
साधंसुधं बोलताना
ती उगीच लाजू लगते,
फुलांची नाजुक गत
आपल्या मनात वाजू लागते!!
उत्सुक उत्सुक सरींनी
आभाळ आपल्या मनावर झरून जातं;
भिजलेल्या मातीसारखं
आपलं असण सुगंधाने भरुन जातं!!
भरलेल्या ढगासारखं
मनाचं भरलेपण उधलून द्यायचं!
माझं काय, तुमचं काय,
प्रेमात पडलं की असंच व्हायचं!!
-मंगेश पाडगावकर
मन मोकळं, अगदी मोकळं करायचं,
मन मोकळं, अगदी मोकळं करायचं,
मन मोकळं, अगदी मोकळं करायचं,
पाखरू होऊन पाखराशी बोलायचं !
तुमचं दु:ख खरं आहे,
कळतं मला,
शपथ सांगतो, तुमच्याइतकंच
छळतं मला;
पण आज माझ्यासाठी
सगळं सगळं विसरायचं,
आपण आपलं चांदणं होऊन
अंगणभर पसरायचं !
सूर तर आहेतच : आपण फक्त झुलायचं !
मन मोकळं, अगदी मोकळं करायचं,
पाखरू होऊन पाखराशी बोलायचं !
आयुष्यात काय केवळ
काटेरी डंख आहेत ?
डोळे उघडून पहा तरी :
प्रत्येकाला फुलपाखराचे पंख आहेत !
हिरव्या रानात,
पिवळ्या उन्हात
जीव उधळून भुलायचं !
मन मोकळं, अगदी मोकळं करायचं,
पाखरू होऊन पाखराशी बोलायचं !
प्रत्येकाच्या मनात एक
गोड गोड गुपीत असतं,
दरवळणारं अत्तर जसं
इवल्याश्या कुपीत असतं !
आतून आतून फुलत फुलत
विश्वासाने चालायचं !
मन मोकळं, अगदी मोकळं करायचं,
पाखरू होऊन पाखराशी बोलायचं !
आपण असतो आपली धून,
गात रहा;
आपण असतो आपला पाऊस,
न्हात रहा !
झुळझुळणार्या झर्याला
मनापासून ताल द्या;
मुका घ्यायला फूल आलं
त्याला आपले गाल द्या !
इवल्या इवल्या थेंबावर
सगळं आभाळ तोलायचं !
मन मोकळं, अगदी मोकळं करायचं,
पाखरू होऊन पाखराशी बोलायचं !
----------- मंगेश पाडगांवकर
मन मोकळं, अगदी मोकळं करायचं,
पाखरू होऊन पाखराशी बोलायचं !
तुमचं दु:ख खरं आहे,
कळतं मला,
शपथ सांगतो, तुमच्याइतकंच
छळतं मला;
पण आज माझ्यासाठी
सगळं सगळं विसरायचं,
आपण आपलं चांदणं होऊन
अंगणभर पसरायचं !
सूर तर आहेतच : आपण फक्त झुलायचं !
मन मोकळं, अगदी मोकळं करायचं,
पाखरू होऊन पाखराशी बोलायचं !
आयुष्यात काय केवळ
काटेरी डंख आहेत ?
डोळे उघडून पहा तरी :
प्रत्येकाला फुलपाखराचे पंख आहेत !
हिरव्या रानात,
पिवळ्या उन्हात
जीव उधळून भुलायचं !
मन मोकळं, अगदी मोकळं करायचं,
पाखरू होऊन पाखराशी बोलायचं !
प्रत्येकाच्या मनात एक
गोड गोड गुपीत असतं,
दरवळणारं अत्तर जसं
इवल्याश्या कुपीत असतं !
आतून आतून फुलत फुलत
विश्वासाने चालायचं !
मन मोकळं, अगदी मोकळं करायचं,
पाखरू होऊन पाखराशी बोलायचं !
आपण असतो आपली धून,
गात रहा;
आपण असतो आपला पाऊस,
न्हात रहा !
झुळझुळणार्या झर्याला
मनापासून ताल द्या;
मुका घ्यायला फूल आलं
त्याला आपले गाल द्या !
इवल्या इवल्या थेंबावर
सगळं आभाळ तोलायचं !
मन मोकळं, अगदी मोकळं करायचं,
पाखरू होऊन पाखराशी बोलायचं !
----------- मंगेश पाडगांवकर
खाली डोकं वर पाय...
जेव्हा तिला वाटत असतं, तुम्ही जवळ यावं
जवळ यावं याचा अर्थ, तुम्ही जवळ घ्यावं !
अशा क्षणी चष्मा पुसत, तुम्ही जर शुद्ध काव्य बोलत बसला,
व्यामिश्र अनुभूती, शब्दांनी तोलत बसला !
तर काय, तर काय?
खाली डोकं, वर पाय !
जेव्हा ती लाजत म्हणते, “आज आपण पावसात जायचं”
याचा अर्थ चिंब भिजून, तिला घट्ट जवळ घ्यायचं,
भिजल्यामुळे खोकला होणार, हे तुम्ही आधीच ताडलंत,
भिजणं टाळून खिशातून, खोकल्याचं औषध काढलंत !
तर काय, तर काय?
खाली डोकं, वर पाय !
तिला असतो गुंफायचा, याच क्षणी श्वासात श्वास,
अनंततेवर काळाच्या, तुमचा असतो दृढ विश्वास,
तुम्ही म्हणता थांब जरा,
आणि होता लांब जरा,
तुम्ही चिंतन करीत म्हणता, “दोन श्वासांमध्ये जे अंतर असतं,
काळाच्या पकडीत ते कधीसुद्धा मिळत नसतं !”
तर काय, तर काय?
खाली डोकं, वर पाय !
भाषेच्या ज्ञानाने तर, तुम्ही महामंडित असता,
व्याकरणाचे बारकावे, त्याचे तुम्ही पंडित असता,
ती ओठ जवळ आणते, व्याकरणात तुम्ही शिरता,
ओठ हे सर्वनाम? त्याचा तुम्ही विचार करता !
तर काय, तर काय?
खाली डोकं, वर पाय !
- मंगेश पाडगावकर
जवळ यावं याचा अर्थ, तुम्ही जवळ घ्यावं !
अशा क्षणी चष्मा पुसत, तुम्ही जर शुद्ध काव्य बोलत बसला,
व्यामिश्र अनुभूती, शब्दांनी तोलत बसला !
तर काय, तर काय?
खाली डोकं, वर पाय !
जेव्हा ती लाजत म्हणते, “आज आपण पावसात जायचं”
याचा अर्थ चिंब भिजून, तिला घट्ट जवळ घ्यायचं,
भिजल्यामुळे खोकला होणार, हे तुम्ही आधीच ताडलंत,
भिजणं टाळून खिशातून, खोकल्याचं औषध काढलंत !
तर काय, तर काय?
खाली डोकं, वर पाय !
तिला असतो गुंफायचा, याच क्षणी श्वासात श्वास,
अनंततेवर काळाच्या, तुमचा असतो दृढ विश्वास,
तुम्ही म्हणता थांब जरा,
आणि होता लांब जरा,
तुम्ही चिंतन करीत म्हणता, “दोन श्वासांमध्ये जे अंतर असतं,
काळाच्या पकडीत ते कधीसुद्धा मिळत नसतं !”
तर काय, तर काय?
खाली डोकं, वर पाय !
भाषेच्या ज्ञानाने तर, तुम्ही महामंडित असता,
व्याकरणाचे बारकावे, त्याचे तुम्ही पंडित असता,
ती ओठ जवळ आणते, व्याकरणात तुम्ही शिरता,
ओठ हे सर्वनाम? त्याचा तुम्ही विचार करता !
तर काय, तर काय?
खाली डोकं, वर पाय !
- मंगेश पाडगावकर
तुमच काय गेल?
त्याने प्रेम केल किन्व्वा तीने प्रेम केल
करु दे कि !
मला सान्गा तुमचे काय गेल ?
तो तीला एकान्तात बागेमध्ये भेटला
नको तीतक्या जवळ जाउन खेटला
लाल लाल गुलाबाचे फ़ुल होवुन पेटला
भेटला तर भेटु दे कि, पेटला तर पेटु दे कि !
तुमच डोक कशासाठी इतका गरम झाल
त्याने प्रेम केल किन्वा तीने प्रेम केल
करु दे कि !
मला सान्गा तुमच काय गेल ?
एकदा ती त्याच्यासाठी वेडीपिशि झाली
पाउस होता तरि भिजत त्याच्या घरी गेली
घरात तेन्वा कोनी नवते म्हणून त्याचे फ़ावल
त्याने तीला जवळ घेउन चक्क दार लावल
लावल तर लावु दे कि फ़वल तर फ़ावु दे कि
तुमच्या आमच्या पुर्वजान्नी आन्खी काय केल?
त्याने प्रेम केल किन्व्वा तीने प्रेम केल
करु दे कि !
मला सान्गा तुमचे काय गेल ?
घरात जागा नसते त्यान्च्या चालनारच ट्याक्शित प्रकरन
ते थोडेच बसनार अहेत पनिनिचे घोकत व्याकरण
गुलाबी थन्डिचे परिणाम हे होनारच
कुनीतरी कोनाला जवळ ओढून घेनारच
घेतले तर घेउ दे कि व्हायचे ते होवु दे कि
तुमच्या घरच बोचके त्याने थोडच उचलून नेल
त्याने प्रेम केल किन्व्वा तीने प्रेम केल
करु दे कि !
मला सान्गा तुमचे काय गेल ?
करु दे कि !
मला सान्गा तुमचे काय गेल ?
तो तीला एकान्तात बागेमध्ये भेटला
नको तीतक्या जवळ जाउन खेटला
लाल लाल गुलाबाचे फ़ुल होवुन पेटला
भेटला तर भेटु दे कि, पेटला तर पेटु दे कि !
तुमच डोक कशासाठी इतका गरम झाल
त्याने प्रेम केल किन्वा तीने प्रेम केल
करु दे कि !
मला सान्गा तुमच काय गेल ?
एकदा ती त्याच्यासाठी वेडीपिशि झाली
पाउस होता तरि भिजत त्याच्या घरी गेली
घरात तेन्वा कोनी नवते म्हणून त्याचे फ़ावल
त्याने तीला जवळ घेउन चक्क दार लावल
लावल तर लावु दे कि फ़वल तर फ़ावु दे कि
तुमच्या आमच्या पुर्वजान्नी आन्खी काय केल?
त्याने प्रेम केल किन्व्वा तीने प्रेम केल
करु दे कि !
मला सान्गा तुमचे काय गेल ?
घरात जागा नसते त्यान्च्या चालनारच ट्याक्शित प्रकरन
ते थोडेच बसनार अहेत पनिनिचे घोकत व्याकरण
गुलाबी थन्डिचे परिणाम हे होनारच
कुनीतरी कोनाला जवळ ओढून घेनारच
घेतले तर घेउ दे कि व्हायचे ते होवु दे कि
तुमच्या घरच बोचके त्याने थोडच उचलून नेल
त्याने प्रेम केल किन्व्वा तीने प्रेम केल
करु दे कि !
मला सान्गा तुमचे काय गेल ?
तुमचा लाडका .... बंड्या
तुमचा लाडका .... बंड्या
ती . बाबा आणि सौ . आईस ,
बंड्याचा शि .. सा ..न ..वि ..वि ..
मी पुण्यात होस्टेलवर सुखरूप येऊन पोहोचलो .. तुम्ही लगोलग मला बाईक घेऊन दिल्यामुळे माझी कॉलेजला आणि क्लासला जाण्याची मस्त सोय झालीय बरं का ! पुण्यात बाईक चालवायला जबरी मजा येते.
पुणेकरांचे आवडीचे पूर्वीचे वाहन म्हणजे सायकल . आपल्या गावात देवाला सोडलेल्या रेड्याला जसे कोणीही काहीही करत नाहीत , तसेच इथे सायकलस्वारांना कोणताही नियम लागू नाही . पोलिसांची नजर चुकवून आणि शिट्टीचा इशारा ऐकून न ऐकल्यासारखे करून हे झक्कासपैकी पसार होतात. काय करणार ! सध्याचे लाइफच धावपळीचे झाले आहे . त्यांचा दोष कसा गं म्हणता येईल आई ?
इथल्या दुचाकीचालकांना ऊर्जाबचतीचे महत्त्व खूपच पटले आहे . त्यांच्या वाहनावरसुद्धा तीन जण आरामात बसतात . सिग्नलपाशी लाल दिवा असला तरी ते सहसा थांबत नाहीत ; कारण त्यामुळे पेट्रोल जास्त जळते . मी कुठेसे वाचले , की वळताना हात दाखवायचा, तर चौदा स्नायू वापरावे लागतात म्हणे. म्हणून हात दाखवायचे कष्ट कोणी घेत नाहीत. शिवाय हात दाखवून अवलक्षण करू नये म्हणतात. त्यामुळेच की काय काही रिक्षाचालक पायाने वळण्याचा इशारा करतात.
इथे सहा प्रवासी बसलेल्या रिक्षांना तीन आसनी रिक्षा म्हणतात आणि दहा प्रवासी बसलेल्या रिक्षांना सहा आसनी रिक्षा म्हणतात .. आहे ना गंमत ? शाळांचे रिक्षावाले काका खूप प्रेमळ असतात . रिक्षात १२ - १५ मुले घेऊन ते मायेची भूक कशीबशी भागवितात. आई, पुणेकर फार लठ्ठ होऊ लागलेत असा अहवाल मध्यंतरी तू वाचला असशीलच. त्यावर उपाय म्हणून रिक्षावाले फक्त लांब अंतरावरचे प्रवासी स्वीकारतात . बसचालकांनाही पुणेकरांच्या लठ्ठपणाची खूप काळजी वाटते . त्यामुळे ते स्टॉपच्या अलीकडे किंवा पलीकडेच बस थांबवितात.
बाबा , येथील वाहतूक पोलिस पर्यावरणाबाबत सजग आहेत . एक कागद बनविण्यासाठी अनेक झाडे तोडावी लागतात. त्यामुळे नियम तोडणाऱ्याला कागदाची पावती फाडून दंड करणे ते गुन्हाच समजतात .. मध्यंतरीच्या वादामुळे मोटारचालकांचा " लेन' या शब्दावर खूप राग आहे . "लेनची शिस्त पाळा ' असा फलक वाचला , की ते हटकून ती सूचना धुडकावतात . बाबा, दुसरी आनंदाची बातमी म्हणजे मला लायसन्स अगदी होस्टेलपोच मिळाले . कसे ते मात्र गावाला आलो की सांगेन !
( ता ... क. - बंटीला मोकळ्या मैदानात सायकल शिकवू नका. मे महिन्यात मी त्याला कर्वे रस्त्यावर दोन दिवसांत शिकवेन)
तुमचा लाडका
ती . बाबा आणि सौ . आईस ,
बंड्याचा शि .. सा ..न ..वि ..वि ..
मी पुण्यात होस्टेलवर सुखरूप येऊन पोहोचलो .. तुम्ही लगोलग मला बाईक घेऊन दिल्यामुळे माझी कॉलेजला आणि क्लासला जाण्याची मस्त सोय झालीय बरं का ! पुण्यात बाईक चालवायला जबरी मजा येते.
पुणेकरांचे आवडीचे पूर्वीचे वाहन म्हणजे सायकल . आपल्या गावात देवाला सोडलेल्या रेड्याला जसे कोणीही काहीही करत नाहीत , तसेच इथे सायकलस्वारांना कोणताही नियम लागू नाही . पोलिसांची नजर चुकवून आणि शिट्टीचा इशारा ऐकून न ऐकल्यासारखे करून हे झक्कासपैकी पसार होतात. काय करणार ! सध्याचे लाइफच धावपळीचे झाले आहे . त्यांचा दोष कसा गं म्हणता येईल आई ?
इथल्या दुचाकीचालकांना ऊर्जाबचतीचे महत्त्व खूपच पटले आहे . त्यांच्या वाहनावरसुद्धा तीन जण आरामात बसतात . सिग्नलपाशी लाल दिवा असला तरी ते सहसा थांबत नाहीत ; कारण त्यामुळे पेट्रोल जास्त जळते . मी कुठेसे वाचले , की वळताना हात दाखवायचा, तर चौदा स्नायू वापरावे लागतात म्हणे. म्हणून हात दाखवायचे कष्ट कोणी घेत नाहीत. शिवाय हात दाखवून अवलक्षण करू नये म्हणतात. त्यामुळेच की काय काही रिक्षाचालक पायाने वळण्याचा इशारा करतात.
इथे सहा प्रवासी बसलेल्या रिक्षांना तीन आसनी रिक्षा म्हणतात आणि दहा प्रवासी बसलेल्या रिक्षांना सहा आसनी रिक्षा म्हणतात .. आहे ना गंमत ? शाळांचे रिक्षावाले काका खूप प्रेमळ असतात . रिक्षात १२ - १५ मुले घेऊन ते मायेची भूक कशीबशी भागवितात. आई, पुणेकर फार लठ्ठ होऊ लागलेत असा अहवाल मध्यंतरी तू वाचला असशीलच. त्यावर उपाय म्हणून रिक्षावाले फक्त लांब अंतरावरचे प्रवासी स्वीकारतात . बसचालकांनाही पुणेकरांच्या लठ्ठपणाची खूप काळजी वाटते . त्यामुळे ते स्टॉपच्या अलीकडे किंवा पलीकडेच बस थांबवितात.
बाबा , येथील वाहतूक पोलिस पर्यावरणाबाबत सजग आहेत . एक कागद बनविण्यासाठी अनेक झाडे तोडावी लागतात. त्यामुळे नियम तोडणाऱ्याला कागदाची पावती फाडून दंड करणे ते गुन्हाच समजतात .. मध्यंतरीच्या वादामुळे मोटारचालकांचा " लेन' या शब्दावर खूप राग आहे . "लेनची शिस्त पाळा ' असा फलक वाचला , की ते हटकून ती सूचना धुडकावतात . बाबा, दुसरी आनंदाची बातमी म्हणजे मला लायसन्स अगदी होस्टेलपोच मिळाले . कसे ते मात्र गावाला आलो की सांगेन !
( ता ... क. - बंटीला मोकळ्या मैदानात सायकल शिकवू नका. मे महिन्यात मी त्याला कर्वे रस्त्यावर दोन दिवसांत शिकवेन)
तुमचा लाडका
पकिस्तान्याचा कणा
ओळखलंत का परवेझ मला
पाकिस्तानात आला कोणी
तारवटलेल्या डोळ्यांमध्ये
कणभर नव्हतं पाणी
क्षणभर बसला, भेसूर हसला
बोलला वरती पाहून
मुंबईमधून आत्ताच आलो
आलो बॉम्ब लावून
माज चढल्या सैतानासारखा
लोकल्स मधून नाचलो
साथी सारे पकडले जातील
मीच एकटा वाचलो
वाटलं होतं बॉम्ब लावून
हिन्दुंची वाट लागली
मुंबईमात्र नेहमी सारखीच
पुन्हा धावायला लागली
खिशाकडे हात जाताच
वर बघून म्हटला
पैसे नकोत सरदार
मनात भकासपणा दाटला
हिन्दुंच धैर्य पाहून
मोडलाय माझा कणा
छातीवरती बंदुक ठेवून
फक्त मर म्हणा!
पाकिस्तानात आला कोणी
तारवटलेल्या डोळ्यांमध्ये
कणभर नव्हतं पाणी
क्षणभर बसला, भेसूर हसला
बोलला वरती पाहून
मुंबईमधून आत्ताच आलो
आलो बॉम्ब लावून
माज चढल्या सैतानासारखा
लोकल्स मधून नाचलो
साथी सारे पकडले जातील
मीच एकटा वाचलो
वाटलं होतं बॉम्ब लावून
हिन्दुंची वाट लागली
मुंबईमात्र नेहमी सारखीच
पुन्हा धावायला लागली
खिशाकडे हात जाताच
वर बघून म्हटला
पैसे नकोत सरदार
मनात भकासपणा दाटला
हिन्दुंच धैर्य पाहून
मोडलाय माझा कणा
छातीवरती बंदुक ठेवून
फक्त मर म्हणा!
Saturday, July 4, 2009
येशिल येशिल येशिल राणी
येशिल येशिल येशिल राणी; पहाटे पहाटे येशिल ?
तुझिया माझिया प्रेमाची पावती साखर चुंबन दोशिल ?
ओलेती पहाट शहाऱ्याची लाट गळ्यात रेशमी बाहू
तुझी हनुवटी जरा उचलता नको ना रागाने पाहू
प्राजक्त फुलांचा पाऊस झेलीत मिठीत मिटून जाशिल ?
चंद्र मावळेल वाट दाखवेल शुक्राचा टपोरा तारा
कोवळ्या क्षणाचे जपून लक्षण सांगेल कोवळा वारा
भानात नसून गालात हसून ललाट चुंबन घेशिल ?
वाजता पाऊल घेईल चाहूल जाळीत चोरटा पक्षी
कोणाला दिसेना, असू दे असेना, मीलना एखादा साक्षी
धुक्याने ढगांना झाकून टाकता मुक्याने माझी तू होशिल ?
--- वसंत बापट
तुझिया माझिया प्रेमाची पावती साखर चुंबन दोशिल ?
ओलेती पहाट शहाऱ्याची लाट गळ्यात रेशमी बाहू
तुझी हनुवटी जरा उचलता नको ना रागाने पाहू
प्राजक्त फुलांचा पाऊस झेलीत मिठीत मिटून जाशिल ?
चंद्र मावळेल वाट दाखवेल शुक्राचा टपोरा तारा
कोवळ्या क्षणाचे जपून लक्षण सांगेल कोवळा वारा
भानात नसून गालात हसून ललाट चुंबन घेशिल ?
वाजता पाऊल घेईल चाहूल जाळीत चोरटा पक्षी
कोणाला दिसेना, असू दे असेना, मीलना एखादा साक्षी
धुक्याने ढगांना झाकून टाकता मुक्याने माझी तू होशिल ?
--- वसंत बापट
खोडकरपणा व खेळकरपणाचा नमुना असलेली ही वसंत बापटांची एक सुरेख कविता
खोडकरपणा व खेळकरपणाचा नमुना असलेली ही वसंत बापटांची एक सुरेख कविता
जीना हा वरच्या मजल्यावर जाण्यासाठी नसून
प्रेमवीरांच्या प्रेमाचं प्रतिक म्हणून समर्थपणे प्रत्येक कडव्यात वापरत ,
प्रत्येक कडव्यात त्याला नवा अर्थ , नवी उंची देऊन
शेवट तर अगदी हृदयस्पर्शी केला आहे.
============================================================
कळले आता घराघरातुन;
नागमोडीचा जिना कशाला,
एक लाडके नाव ठेऊनी;
हळूच जवळी ओढायाला.
जिना असावा अरूंद थोडा;
चढण असावी अंमळ अवघड,
कळूनही नच जिथे कळावी;
अंधारातील अधीर धडधड.
मूक असाव्या सर्व पाय-या;
कठडाही सोशिक असावा,
अंगलगीच्या आधारास्तव;
चुकून कोठे पाय फसावा.
वळणावरती बळजोरीची;
वसुली अपुली द्यावी घ्यावी,
मात्र छतातच सोय पाहूनी;
चुकचुकणारी पाल असावी.
जिना असावा असाच अंधा;
कधी न कळावी त्याला चोरी,
जिना असावा मित्र इमानी;
कधी न करावी चहाडखोरी.
मी तर म्हणतो - स्वर्गाच्याही;
सोपानाला वळण असावे,
पॄथ्वीवरल्या आठवणींनी
वळणावळणावरी हसावे...
कवी: वसंत बापट
जीना हा वरच्या मजल्यावर जाण्यासाठी नसून
प्रेमवीरांच्या प्रेमाचं प्रतिक म्हणून समर्थपणे प्रत्येक कडव्यात वापरत ,
प्रत्येक कडव्यात त्याला नवा अर्थ , नवी उंची देऊन
शेवट तर अगदी हृदयस्पर्शी केला आहे.
============================================================
कळले आता घराघरातुन;
नागमोडीचा जिना कशाला,
एक लाडके नाव ठेऊनी;
हळूच जवळी ओढायाला.
जिना असावा अरूंद थोडा;
चढण असावी अंमळ अवघड,
कळूनही नच जिथे कळावी;
अंधारातील अधीर धडधड.
मूक असाव्या सर्व पाय-या;
कठडाही सोशिक असावा,
अंगलगीच्या आधारास्तव;
चुकून कोठे पाय फसावा.
वळणावरती बळजोरीची;
वसुली अपुली द्यावी घ्यावी,
मात्र छतातच सोय पाहूनी;
चुकचुकणारी पाल असावी.
जिना असावा असाच अंधा;
कधी न कळावी त्याला चोरी,
जिना असावा मित्र इमानी;
कधी न करावी चहाडखोरी.
मी तर म्हणतो - स्वर्गाच्याही;
सोपानाला वळण असावे,
पॄथ्वीवरल्या आठवणींनी
वळणावळणावरी हसावे...
कवी: वसंत बापट
देणा-याने देत जावे............
देणा-याने देत जावे
घेणा-याने घेत जावे
हिरव्या पिवळ्या माळावरुनी
सह्याद्रीच्या कड्यावरुनी
छातीसाठी ढाल घ्यावी
वेड्यापिशा ढगाकडून
वेडेपिसे आकार घ्यावे
रक्तामधल्या प्रश्नासाठी
प्रुथ्वीकडून होकार घ्यावे
उसळलेल्या दर्याकडून
पिसाळलेली आयाळ घ्यावी
भरलेल्या भिमेकडून
तुकोबाची माळ घ्यावी
देणा-याने देत जावे
घेणा-याने घेत जावे
घेता घेता एक दिवस
देणा-याचे हात घ्यावे...
...विंदा करंदीकर...
घेणा-याने घेत जावे
हिरव्या पिवळ्या माळावरुनी
सह्याद्रीच्या कड्यावरुनी
छातीसाठी ढाल घ्यावी
वेड्यापिशा ढगाकडून
वेडेपिसे आकार घ्यावे
रक्तामधल्या प्रश्नासाठी
प्रुथ्वीकडून होकार घ्यावे
उसळलेल्या दर्याकडून
पिसाळलेली आयाळ घ्यावी
भरलेल्या भिमेकडून
तुकोबाची माळ घ्यावी
देणा-याने देत जावे
घेणा-याने घेत जावे
घेता घेता एक दिवस
देणा-याचे हात घ्यावे...
...विंदा करंदीकर...
" माझ्या मना बन दगड "
हा रस्ता अटळ आहे !
अन्नाशिवाय, कपड्याशिवाय
ज्ञानाशिवाय, मानाशिवाय
कुडकुडणारे हे जीव
पाहू नको, डोळे शिव !
नको पाहू जिणे भकास,
ऐन रात्री होतील भास
छातीमधे अडेल श्वास,
विसर यांना दाब कढ
माझ्या मना बन दगड !
हा रस्ता अटळ आहे !
ऐकू नको हा आक्रोश
तुझ्या गळ्याला पडेल शोष
कानांवरती हात धर
त्यांतूनही येतील स्वर
म्हणून म्हणतो ओत शिसे
संभाळ, संभाळ, लागेल पिसे !
रडणा-या रडशील किती ?
झुरणा-या झुरशील किती ?
पिचणा-या पिचशील किती ?
ऐकू नको असला टाहो
माझ्या मना दगड हो !
हा रस्ता अटळ आहे !
येथेच असतात निशाचर
जागोजाग रस्त्यावर
असतात नाचत काळोखात;
हसतात विचकून काळे दात
आणि म्हणतात, कर हिंमत
आत्मा विक उचल किंमत !
माणूस मिथ्या, सोने सत्य
स्मरा त्याला स्मरा नित्य !
भिशील ऐकून असले वेद
बन दगड नको खेद !
बन दगड आजपासून
काय अडेल तुझ्यावाचून
गालावरचे खारे पाणी
पिऊन काय जगेल कोणी ?
काय तुझे हे निःश्वास
मरणा-याला देतील श्वास ?
आणिक दुःख छातीफोडे
देईल त्यांना सुख थोडे ?
आहे तेवढे दुःखच फार
माझ्या मना कर विचार
कर विचार हास रगड
माझ्या मना बन दगड
हा रस्ता अटळ आहे !
अटळ आहे घाण सारी
अटळ आहे ही शिसारी
एक वेळ अशी येईल
घाणीचेच खत होईल
अन्यायाची सारी शिते
उठतील पुन्हा, होतील भुते
या सोन्याचे बनतील सूळ
सुळी जाईल सारे कूळ
ऐका टापा! ऐका आवाज !
लाल धूळ उडते आज
त्याच्यामागून येईल स्वार
या दगडावर लावील धार !
इतके यश तुला रगड
माझ्या मना बन दगड
-- विंदा करंदीकर
अन्नाशिवाय, कपड्याशिवाय
ज्ञानाशिवाय, मानाशिवाय
कुडकुडणारे हे जीव
पाहू नको, डोळे शिव !
नको पाहू जिणे भकास,
ऐन रात्री होतील भास
छातीमधे अडेल श्वास,
विसर यांना दाब कढ
माझ्या मना बन दगड !
हा रस्ता अटळ आहे !
ऐकू नको हा आक्रोश
तुझ्या गळ्याला पडेल शोष
कानांवरती हात धर
त्यांतूनही येतील स्वर
म्हणून म्हणतो ओत शिसे
संभाळ, संभाळ, लागेल पिसे !
रडणा-या रडशील किती ?
झुरणा-या झुरशील किती ?
पिचणा-या पिचशील किती ?
ऐकू नको असला टाहो
माझ्या मना दगड हो !
हा रस्ता अटळ आहे !
येथेच असतात निशाचर
जागोजाग रस्त्यावर
असतात नाचत काळोखात;
हसतात विचकून काळे दात
आणि म्हणतात, कर हिंमत
आत्मा विक उचल किंमत !
माणूस मिथ्या, सोने सत्य
स्मरा त्याला स्मरा नित्य !
भिशील ऐकून असले वेद
बन दगड नको खेद !
बन दगड आजपासून
काय अडेल तुझ्यावाचून
गालावरचे खारे पाणी
पिऊन काय जगेल कोणी ?
काय तुझे हे निःश्वास
मरणा-याला देतील श्वास ?
आणिक दुःख छातीफोडे
देईल त्यांना सुख थोडे ?
आहे तेवढे दुःखच फार
माझ्या मना कर विचार
कर विचार हास रगड
माझ्या मना बन दगड
हा रस्ता अटळ आहे !
अटळ आहे घाण सारी
अटळ आहे ही शिसारी
एक वेळ अशी येईल
घाणीचेच खत होईल
अन्यायाची सारी शिते
उठतील पुन्हा, होतील भुते
या सोन्याचे बनतील सूळ
सुळी जाईल सारे कूळ
ऐका टापा! ऐका आवाज !
लाल धूळ उडते आज
त्याच्यामागून येईल स्वार
या दगडावर लावील धार !
इतके यश तुला रगड
माझ्या मना बन दगड
-- विंदा करंदीकर
Friday, July 3, 2009
प्रेम म्हणजे प्रेम असत....
प्रेम म्हणजे प्रेम असत
प्रेम म्हणजे प्रेम म्हणजे प्रेम असतं,
तुमचं आणि आमचं अगदी सेम असतं !
काय म्हणता? या ओळी चिल्लर वाटतात?
काव्याच्या दृष्टीने थिल्लर वाटतात?
असल्या तर असू दे, फसल्या तर फसू दे !
तरीसुद्धा, तरीसुद्धा
प्रेम म्हणजे प्रेम म्हणजे प्रेम असतं
तुमचं आणि आमचं अगदी सेम असतं !
मराठीतून इश्श म्हणून प्रेम करता येतं;
उर्दूमध्ये इष्क म्हणून प्रेम करता येतं;
व्याकरणात चुकलात तरी प्रेम करता येतं;
कॉन्व्हेंटमध्ये शिकलात तरी प्रेम करता येतं !
सोळा वर्षं सरली की अंगात फुलं फुलू लागतात,
जागेपणी स्वप्नांचे झोपाळे झुलू लागतात !
आठवतं ना, तुमची माझी सोळा जेव्हा सरली होती
होडी सगळी पाण्याने भरली होती !
लाटांवर बेभान होऊन नाचलो होतो,
होडीसकट बुडता बुडता वाचलो होतो !
बुडालो असतो तरीसुद्धा चाललं असतं,
प्रेमानेच अलगद वर काढलं असतं !
तुम्हाला ते कळलं होतं, मलासुद्धा कळलं होतं !
कारण,
प्रेम म्हणजे प्रेम म्हणजे प्रेम असतं
तुमचं आणि आमचं अगदी सेम असतं !
प्रेमबीम झूट असतं, म्हणणारी माणसं भेटतात,
प्रेम म्हणजे स्तोम नुसतं, मानणारी माणसं भेटतात !
असाच एक जण चक्क मला म्हणाला,
“आम्ही कधी बायकोला फिरायल नेलं नाही;
पाच मुलं झाली तरी प्रेमबीम कधीसुद्धा केलं नाही !
आमचं काही नडलं का? प्रेमाशिवाय अडलं का?”
त्याला वाटलं मला पटलं !
तेव्हा मी इतकंच म्हटलं,
“प्रेम म्हणजे प्रेम म्हणजे प्रेम असतं
तुमचं आणि आमचं मात्र सेम नसतं !”
तिच्यासोबत पावसात कधी भिजला असाल जोडीने,
एक चॉकलेट अर्धं अर्धं खाल्लं असेल गोडीने !
भर दुपारी उन्हात कधी तिच्यासोबत तासन् तास फिरला असाल,
झंकारलेल्या सर्वस्वाने तिच्या कुशीत शिरला असाल !
प्रेम कधी रुसणं असतं,
डोळ्यांनीच हसणं असतं,
प्रेम कधी भांडतंसुद्धा !!
दोन ओळींची चिठीसुद्धा प्रेम असतं,
घट्ट घट्ट मिठीसुद्धा प्रेम असतं !
प्रेम म्हणजे प्रेम म्हणजे प्रेम असतं
तुमचं आणि आमचं अगदी सेम असतं !
--- मंगेश पांडगावकर
प्रेम म्हणजे प्रेम म्हणजे प्रेम असतं,
तुमचं आणि आमचं अगदी सेम असतं !
काय म्हणता? या ओळी चिल्लर वाटतात?
काव्याच्या दृष्टीने थिल्लर वाटतात?
असल्या तर असू दे, फसल्या तर फसू दे !
तरीसुद्धा, तरीसुद्धा
प्रेम म्हणजे प्रेम म्हणजे प्रेम असतं
तुमचं आणि आमचं अगदी सेम असतं !
मराठीतून इश्श म्हणून प्रेम करता येतं;
उर्दूमध्ये इष्क म्हणून प्रेम करता येतं;
व्याकरणात चुकलात तरी प्रेम करता येतं;
कॉन्व्हेंटमध्ये शिकलात तरी प्रेम करता येतं !
सोळा वर्षं सरली की अंगात फुलं फुलू लागतात,
जागेपणी स्वप्नांचे झोपाळे झुलू लागतात !
आठवतं ना, तुमची माझी सोळा जेव्हा सरली होती
होडी सगळी पाण्याने भरली होती !
लाटांवर बेभान होऊन नाचलो होतो,
होडीसकट बुडता बुडता वाचलो होतो !
बुडालो असतो तरीसुद्धा चाललं असतं,
प्रेमानेच अलगद वर काढलं असतं !
तुम्हाला ते कळलं होतं, मलासुद्धा कळलं होतं !
कारण,
प्रेम म्हणजे प्रेम म्हणजे प्रेम असतं
तुमचं आणि आमचं अगदी सेम असतं !
प्रेमबीम झूट असतं, म्हणणारी माणसं भेटतात,
प्रेम म्हणजे स्तोम नुसतं, मानणारी माणसं भेटतात !
असाच एक जण चक्क मला म्हणाला,
“आम्ही कधी बायकोला फिरायल नेलं नाही;
पाच मुलं झाली तरी प्रेमबीम कधीसुद्धा केलं नाही !
आमचं काही नडलं का? प्रेमाशिवाय अडलं का?”
त्याला वाटलं मला पटलं !
तेव्हा मी इतकंच म्हटलं,
“प्रेम म्हणजे प्रेम म्हणजे प्रेम असतं
तुमचं आणि आमचं मात्र सेम नसतं !”
तिच्यासोबत पावसात कधी भिजला असाल जोडीने,
एक चॉकलेट अर्धं अर्धं खाल्लं असेल गोडीने !
भर दुपारी उन्हात कधी तिच्यासोबत तासन् तास फिरला असाल,
झंकारलेल्या सर्वस्वाने तिच्या कुशीत शिरला असाल !
प्रेम कधी रुसणं असतं,
डोळ्यांनीच हसणं असतं,
प्रेम कधी भांडतंसुद्धा !!
दोन ओळींची चिठीसुद्धा प्रेम असतं,
घट्ट घट्ट मिठीसुद्धा प्रेम असतं !
प्रेम म्हणजे प्रेम म्हणजे प्रेम असतं
तुमचं आणि आमचं अगदी सेम असतं !
--- मंगेश पांडगावकर
विसर सर्व घडलेले, विसर तू मलाही...
विसर सर्व घडलेले, विसर तू मलाही
मी तुझी कुणी नव्हते आणि कुणी नाही
विसर सर्व घडलेले, विसर तू मलाही
झुरते बन माडांचे, आणि शुक्रतारा
भरतीचे स्वप्न बघत, विकल का किनारा
रंग रंग विरले रे, खिन्न दिशा दाही
सांजवेळ, संथ डोह, हाक जीवघेणी
शब्दाविण डोळ्यांनी, वाचिली कहाणी
तो वेडा स्पर्श काय, छळिल रे तुलाही
का, चुकल्या वाटा अन् का घडल्या भेटी
का जपले दवहळवे, गीत तुझ्यासाठी
सूरसूर बुडले रे, अदय या प्रवाही
सूर मनांतिल कधिही, आणु नये ओठी
लावु नये जीव असा, कधिच कुणासाठी
निर्माल्यच ये करात, गंध उडुन जाई
पुढल्या जन्मीच पुरे हे अधुरे गाणे
पुढल्या जन्मीच पुरे स्वप्न हे दिवाणे
चुरलेली शपथ तिथे विसरणार नाही
--- मंगेश पांडगावकर
मी तुझी कुणी नव्हते आणि कुणी नाही
विसर सर्व घडलेले, विसर तू मलाही
झुरते बन माडांचे, आणि शुक्रतारा
भरतीचे स्वप्न बघत, विकल का किनारा
रंग रंग विरले रे, खिन्न दिशा दाही
सांजवेळ, संथ डोह, हाक जीवघेणी
शब्दाविण डोळ्यांनी, वाचिली कहाणी
तो वेडा स्पर्श काय, छळिल रे तुलाही
का, चुकल्या वाटा अन् का घडल्या भेटी
का जपले दवहळवे, गीत तुझ्यासाठी
सूरसूर बुडले रे, अदय या प्रवाही
सूर मनांतिल कधिही, आणु नये ओठी
लावु नये जीव असा, कधिच कुणासाठी
निर्माल्यच ये करात, गंध उडुन जाई
पुढल्या जन्मीच पुरे हे अधुरे गाणे
पुढल्या जन्मीच पुरे स्वप्न हे दिवाणे
चुरलेली शपथ तिथे विसरणार नाही
--- मंगेश पांडगावकर
ते दान त्या क्षणाचे
ते दान त्या क्षणाचे घेता मला न आले
उधळून प्राण माझे देता मला न आले
होते गळ्यात गाणे पण श्वास कोंडलेला
माझेच सूर तेव्हा गाता मला न आले
डोळ्यांत पाहिले मी आभाळ भारलेले
हे पंख कापलेले : उडता मला न आले
झोकून देत सारे आल्या उधाणलाटा
मी कोरडा किनारा, भिजता मला न आले
हे रान मोर झाले बेहोष नाचणारा
आषाढ झेलुनी तो फुलता मला न आले
जे मोजता न येते केला हिशोब त्याचा
होतो जिवंत तरिही जगता मला न आले
--मंगेश पाडगांवकर
उधळून प्राण माझे देता मला न आले
होते गळ्यात गाणे पण श्वास कोंडलेला
माझेच सूर तेव्हा गाता मला न आले
डोळ्यांत पाहिले मी आभाळ भारलेले
हे पंख कापलेले : उडता मला न आले
झोकून देत सारे आल्या उधाणलाटा
मी कोरडा किनारा, भिजता मला न आले
हे रान मोर झाले बेहोष नाचणारा
आषाढ झेलुनी तो फुलता मला न आले
जे मोजता न येते केला हिशोब त्याचा
होतो जिवंत तरिही जगता मला न आले
--मंगेश पाडगांवकर
ते म्हणाले.........
ते म्हणाले चेहरे चुकवीत होतो
मी खरे तर आसवे लपवीत होतो
हासले ते पाहुनी मी वाकलेला
मुखवटे त्यांचेच मी जमवीत होतो
भासल्या या भ्याड त्यांना हालचाली
मी कळ्या कोमेजल्या फुलवीत होतो
बोलले ते भाकतो करुणा नभाची
पाखरे मी भाबडी उडवीत होतो
सांगती ते वागणे आले गळ्याशी
मी गळ्यातुन सूर हे रुजवीत होतो
-मंगेश पाडगांवकर
मी खरे तर आसवे लपवीत होतो
हासले ते पाहुनी मी वाकलेला
मुखवटे त्यांचेच मी जमवीत होतो
भासल्या या भ्याड त्यांना हालचाली
मी कळ्या कोमेजल्या फुलवीत होतो
बोलले ते भाकतो करुणा नभाची
पाखरे मी भाबडी उडवीत होतो
सांगती ते वागणे आले गळ्याशी
मी गळ्यातुन सूर हे रुजवीत होतो
-मंगेश पाडगांवकर
निरोप घेताना.........
निरोप घेताना डोळ्यांत आसवे आणणार नाही
जिवाच्या पाखरा पिंज-यात तुला कोंडणार नाही
कोसळली सर अंगावर माझ्या माझ्याचसाठी
पुन्हा वृष्टीसाठी लाचार मागणे मागणार नाही
पक्षी अचानक सांगत गूज झाडावर आला
उडून जाताना फांदीवर आशा टांगणार नाही
हळू बिलगले पाण्याला चांदणे उत्तररात्री
चंद्र बुडताना खोटे गहिवर काढणार नाही
कोवळ्या क्षणांची फूलपाखरे तुझ्यामुळे झाली
हाव-या हातांनी पंख तयांचे खुडणार नाही
प्रत्येक फुलाच्या धुंद कहाणीला शेवट असतो
पुस्तकातल्या सुकल्या फुलांना शापणार नाही
--मंगेश पाडगांवकर
जिवाच्या पाखरा पिंज-यात तुला कोंडणार नाही
कोसळली सर अंगावर माझ्या माझ्याचसाठी
पुन्हा वृष्टीसाठी लाचार मागणे मागणार नाही
पक्षी अचानक सांगत गूज झाडावर आला
उडून जाताना फांदीवर आशा टांगणार नाही
हळू बिलगले पाण्याला चांदणे उत्तररात्री
चंद्र बुडताना खोटे गहिवर काढणार नाही
कोवळ्या क्षणांची फूलपाखरे तुझ्यामुळे झाली
हाव-या हातांनी पंख तयांचे खुडणार नाही
प्रत्येक फुलाच्या धुंद कहाणीला शेवट असतो
पुस्तकातल्या सुकल्या फुलांना शापणार नाही
--मंगेश पाडगांवकर
भीती धरू कशाला ...
भीती धरू कशाला जर जायचेच आहे
या मातिच्या घरांना विसरायचेच आहे
काळोख पाहताना हलली न पापणी ही
हे गीत एकटयाने मज गायचेच आहे
मृत्यूसमोर माझ्या मी वेचिली फुले ही
घेऊन माळ माझी मज यायचेच आहे
हे माग पावलांचे पुसतील पार लाटा
तेव्हा विनाकिनारा मज व्हायचेच आहे
--मंगेश पाडगांवकर
या मातिच्या घरांना विसरायचेच आहे
काळोख पाहताना हलली न पापणी ही
हे गीत एकटयाने मज गायचेच आहे
मृत्यूसमोर माझ्या मी वेचिली फुले ही
घेऊन माळ माझी मज यायचेच आहे
हे माग पावलांचे पुसतील पार लाटा
तेव्हा विनाकिनारा मज व्हायचेच आहे
--मंगेश पाडगांवकर
डोळ्यांत सांजवेळी .......
डोळ्यांत सांजवेळी आणू नकोस पाणी
त्या दूरच्या दिव्यांना सांगू नको कहाणी
कामात गुंतलेले असतील हात दोन्ही
तेव्हा नको म्हणू तू माझी उदास गाणी
वाटेवरी खुणेच्या शोधू नको फुले ती
ना ठेविते फुलांची माती इथे निशाणी
सौदा इथे सुखाचा पटवून चोख घ्यावा
व्यवहार सांगती हा ही माणसे शहाणी
कळणार हाय नाही दुनिया तुला-मला ही
मी पापण्यांत माझ्या ही झाकली विराणी
--मंगेश पाडगांवकर
त्या दूरच्या दिव्यांना सांगू नको कहाणी
कामात गुंतलेले असतील हात दोन्ही
तेव्हा नको म्हणू तू माझी उदास गाणी
वाटेवरी खुणेच्या शोधू नको फुले ती
ना ठेविते फुलांची माती इथे निशाणी
सौदा इथे सुखाचा पटवून चोख घ्यावा
व्यवहार सांगती हा ही माणसे शहाणी
कळणार हाय नाही दुनिया तुला-मला ही
मी पापण्यांत माझ्या ही झाकली विराणी
--मंगेश पाडगांवकर
..सुखाचे भलतेच वागणे ?
अवकाश भारलेला, प्राणांत चांदणे
दोघें अथांग आता संपून बोलणे
स्वप्नातल्या जळी या ही चंद्रकोर हाले
श्वासात श्वास आता गुंफून चालणे
पानांतुनी म्हणाले हलकेच फूल गाणे
नव्हतेच या क्षणांचे काहीच मागणे
कां पापण्यात आले दाटून सांग पाणी ?
कां हे असे सुखाचे भलतेच वागणे ?
--मंगेश पाडगांवकर
दोघें अथांग आता संपून बोलणे
स्वप्नातल्या जळी या ही चंद्रकोर हाले
श्वासात श्वास आता गुंफून चालणे
पानांतुनी म्हणाले हलकेच फूल गाणे
नव्हतेच या क्षणांचे काहीच मागणे
कां पापण्यात आले दाटून सांग पाणी ?
कां हे असे सुखाचे भलतेच वागणे ?
--मंगेश पाडगांवकर
वाट होती आंधळी .....
वाट होती आंधळी अन भोवती अंधार होता
हात तू हाती दिला गS एक हा आधार होता
सोशिले तू सर्व काही वाट माझी चालताना
साहिले पायांत काटे हा तुझा शृंगार होता
वैर केले या जगाने घाव सारे घेतले तू
पापण्यांनी झेलला गS तूच हा संसार होता
बोललो नाही तरीही जाणतो मी आत सारे
चांदणे झालीस, माझे दैव हे अंगार होता
गीत गाता अंतरीचे गीत मी गातो तुझे गS
तू दिलेल्या रागिणीला कोवळा गंधार होता
--मंगेश पाडगांवकर
हात तू हाती दिला गS एक हा आधार होता
सोशिले तू सर्व काही वाट माझी चालताना
साहिले पायांत काटे हा तुझा शृंगार होता
वैर केले या जगाने घाव सारे घेतले तू
पापण्यांनी झेलला गS तूच हा संसार होता
बोललो नाही तरीही जाणतो मी आत सारे
चांदणे झालीस, माझे दैव हे अंगार होता
गीत गाता अंतरीचे गीत मी गातो तुझे गS
तू दिलेल्या रागिणीला कोवळा गंधार होता
--मंगेश पाडगांवकर
....माणूस शोधतो मी
कोलाहलात सा-या माणूस शोधतो मी
गर्दीत माणसांच्या माणूस शोधतो मी
हे धर्म, देवळे ही धुंडून सर्व आलो
भिंतीपल्याड त्यांच्या माणूस शोधतो मी
हव्यास हा सुखाचा, कल्लोळ वासनांचा
जळत्या चितेवरी या माणूस शोधतो मी
फासून रंग रात्री दिवसा भकास सारे
खिडकीत विक्रयाच्या माणूस शोधतो मी
काळ्या उभ्या तिजो-या गाणे खरीदणा-या
येथे जित्या गळ्याचा माणूस शोधतो मी
त्वेषात बाहुल्यांचे जाती जथे पुढे हे
कळसूत्र तोडुनी हे माणूस शोधतो मी
या झोपडयांत आली वाहून ही गटारे
चिखलात हुंदक्यांच्या माणूस शोधतो मी
या संस्कॄतीस सा-या ही चूड लाविली मी
वणव्यात पेटलेल्या माणूस शोधतो मी
--मंगेश पाडगांवकर
गर्दीत माणसांच्या माणूस शोधतो मी
हे धर्म, देवळे ही धुंडून सर्व आलो
भिंतीपल्याड त्यांच्या माणूस शोधतो मी
हव्यास हा सुखाचा, कल्लोळ वासनांचा
जळत्या चितेवरी या माणूस शोधतो मी
फासून रंग रात्री दिवसा भकास सारे
खिडकीत विक्रयाच्या माणूस शोधतो मी
काळ्या उभ्या तिजो-या गाणे खरीदणा-या
येथे जित्या गळ्याचा माणूस शोधतो मी
त्वेषात बाहुल्यांचे जाती जथे पुढे हे
कळसूत्र तोडुनी हे माणूस शोधतो मी
या झोपडयांत आली वाहून ही गटारे
चिखलात हुंदक्यांच्या माणूस शोधतो मी
या संस्कॄतीस सा-या ही चूड लाविली मी
वणव्यात पेटलेल्या माणूस शोधतो मी
--मंगेश पाडगांवकर
घर थकले
घर थकले संन्यासी हळू हळू भिंतही खचते
आईच्या डोळ्यांमधले नक्षत्र मला भासवते
ती नव्हती संध्या मधुरा, रखरखते ऊनच होते
धग ओढुनी संधेवानी आभाळ पसरले होते
पक्षांची घरटी होती : ते झाड तोडले कोणी
एक एक ओंजळी मागे असतेच झर्यांचे पाणी
मी भिऊन अंधाराला, अडगळीत लपूनी जाई
ये हलके हलके मागे त्या दरीतली वनराई
आईच्या डोळ्यांमधले नक्षत्र मला भासवते
ती नव्हती संध्या मधुरा, रखरखते ऊनच होते
धग ओढुनी संधेवानी आभाळ पसरले होते
पक्षांची घरटी होती : ते झाड तोडले कोणी
एक एक ओंजळी मागे असतेच झर्यांचे पाणी
मी भिऊन अंधाराला, अडगळीत लपूनी जाई
ये हलके हलके मागे त्या दरीतली वनराई
Thursday, July 2, 2009
चौथी भिंत...
खूप बोललो आता एवढंच सांग
डोळ्यांतून लागतो का मनाचा थांग ?
आठव ना पक्ष्यांचे रंगीत थवे...
मी म्हटलं - ’चंचल असतात !’
तू म्हटलंस - "आपल्याला हवेत !!"
मग छाती फुटून धावलो...धावावंच लागतं...
हातातून हात सुटून जातात, दु:ख त्याचं असतं...
कसले गं सूर ? कसले शब्द ? सारंच थोटं...
जगण्याला नसतंच धड, असलंच तर ते थोटं !
हात आहेत, पण ते हलत नाहीत
त्यांना फुलं टोचतात, काटे सलत नाहीत !
हा तुझा अणुकुचीदार ’का?’ ठेवशील का बाजूला ?
भिंत बांधली गेली एवढंच खरं, एकेक वीट उपसा कशाला ?
तीन भिंती झाल्या होत्या बांधून
तेवढ्यात तू आलीस...
आणि अशी आत-बाहेर नाचते आहेस आता चिमणीसारखी
की चौथी भिंत बांधताही येत नाही......
मी ही धावायचो वार्यावर, उभा असायचो माळरानावर
मी ही पळायचो पक्ष्यांपाठी...माझ्याही घराला नव्हत्या भिंती...
असो ! आता स्पष्टीकरणे नकोत जास्त
माझीच माझ्यावर चालू आहे गस्त !
चौथ्या भिंतीचे बांधकाम चालू आहे
अजून बांधून झाली नाही...
आत का बाहेर ते एकदाच ठरव
नंतर आतलं बाहेर नाही आणि बाहेरचं आत नाही......
अगंss भिंत असली तरी आकाश दिसतं;
आणि नीट बघीतलं तर आकाशात देव !
जगायला एवढं...अगदी एवढंच लागतं...
डोळ्यांतून लागतो का मनाचा थांग ?
आठव ना पक्ष्यांचे रंगीत थवे...
मी म्हटलं - ’चंचल असतात !’
तू म्हटलंस - "आपल्याला हवेत !!"
मग छाती फुटून धावलो...धावावंच लागतं...
हातातून हात सुटून जातात, दु:ख त्याचं असतं...
कसले गं सूर ? कसले शब्द ? सारंच थोटं...
जगण्याला नसतंच धड, असलंच तर ते थोटं !
हात आहेत, पण ते हलत नाहीत
त्यांना फुलं टोचतात, काटे सलत नाहीत !
हा तुझा अणुकुचीदार ’का?’ ठेवशील का बाजूला ?
भिंत बांधली गेली एवढंच खरं, एकेक वीट उपसा कशाला ?
तीन भिंती झाल्या होत्या बांधून
तेवढ्यात तू आलीस...
आणि अशी आत-बाहेर नाचते आहेस आता चिमणीसारखी
की चौथी भिंत बांधताही येत नाही......
मी ही धावायचो वार्यावर, उभा असायचो माळरानावर
मी ही पळायचो पक्ष्यांपाठी...माझ्याही घराला नव्हत्या भिंती...
असो ! आता स्पष्टीकरणे नकोत जास्त
माझीच माझ्यावर चालू आहे गस्त !
चौथ्या भिंतीचे बांधकाम चालू आहे
अजून बांधून झाली नाही...
आत का बाहेर ते एकदाच ठरव
नंतर आतलं बाहेर नाही आणि बाहेरचं आत नाही......
अगंss भिंत असली तरी आकाश दिसतं;
आणि नीट बघीतलं तर आकाशात देव !
जगायला एवढं...अगदी एवढंच लागतं...
तुटले
आता आठवतायत ते फक्त काळेभोर डोळे..
बाकी सारे आकार, उकार, होकार, नकार..
मागे पडत चाललेल्या स्टेशनांसारखे
मागे मागे जात जात पुसटत चालले आहेत..
पुसत जावेत ढगांचे आकार
आणि उरावं एकसंध आभाळ, तसा भूतकाळ
त्याच्या छातीवर गवताची हिरवीगार कुरणं,
भरून आलेली गाफील गाणी, काळेसावळे ढग
आणि पश्चिमेच्या वक्षाकडे रोखलेले बाणाकृतीतील बगळे
आता आठवतायत ते फक्त काळेभोर डोळे...
बंध रेशमी तुझ्यासवे जे जुळले
अन् क्षितिजावर रंग नवे अवतरले
घन दाटताच एका क्षणात हे रंगबंध विस्कटले..तुटले..
विसरत चाललोय... नावेतून उतरताना आधारासाठी धरलेले हात
विसरत चाललोय होडीची मनोगते, सरोवराचे बहाणे,
वा नावेला नेमका धक्का देणारी ती अज्ञात लाट
ती लाट तर तेव्हाच पुसली.. मनातल्या इच्छेसारखी
सरोवर मात्र अजूनही तिथेच..
पण त्याच्याही पाण्याची वाफ किमान चारदा तरी आभाळाला भिडून आलेली
आता तर लाटा नव्हे, पाणी सुद्धा नवंय कदाचित
पण तरीही जुन्याच नावाने सरोवराला ओळखतायत सगळे..
आता आठवतायत ते फक्त काळेभोर डोळे..
क्षण दरवळत्या भेटींचे, अन् हातातील हातांचे
ते खरेच होते सारे..वा मृगजळ हे भासांचे
सुटलेच हात आता मनात हे प्रश्न फक्त अवघडले..तुटले..
तुझ्याकडे माझी सही नसलेली एक कविता..मीही हट्टी..
माझ्याकडे तुझ्या बोटांचे ठसे असलेली काचेची पट्टी
चाचपडत बसलेले काही संकेत, काही बोभाटे..अजूनही..
थोडेसे शब्द, बरंचसं मौन..अजूनही..
बाकी अनोळखी होऊन गेलो आहोत..
तुझा स्पर्श झालेला मी, माझा स्पर्श झालेली तू..
आणि आपले स्पर्श झालेले हे सगळे..
आता आठवतायत ते फक्त काळेभोर डोळे..
मज वाटायाचे तेव्हा हे क्षितिजच आले हाती
नव्हताच दिशांचा दोष, अंतरेच फसवी होती..
फसवेच ध्यास फसवे प्रयास आकाश कुणा सापडले..तुटले..
उत्तरे चुकू शकतात, गणित चुकत नाही..
पावले थकू शकतात, अंतरे थकत नाहीत..
वाळूवरची अक्षरं पुसट होत जातात.
डोळ्यांचे रंग फिकट होत जातात..
तीव्रतेचे उग्र गंध विरळ होत जातात..
शेपटीच्या टोकावरचे हट्ट सरळ होत जातात..
विसरण्याचा छंदच जडलाय आताशा मला..
या कवितांना, शहरभर पसरलेल्या संकेतस्थळांना..
विसरत चालल्या आहेत..पत्ता न ठेवता निघून गेलेल्या वाटा..
विसरत चालले आहे तळ्यावर बसलेले पश्चिमरंगी आभाळ..
अन् विसरत चालले आहे..
आभाळही गोंदायला विसरणारे हिरवेगर्द तळे
आता आठवतायत ते फक्त काळेभोर डोळे..
मी स्मरणाच्या वाटांनी वेड्यागत अजून फिरतो
सुकलेली वेचीत सुमने, भिजणारे डोळे पुसतो...
सरताच स्वप्न अंतास सत्य हे आसवांत ओघळले...तुटले...
आता आठवतायत ते फक्त काळेभोर डोळे...
बाकी सारे आकार, उकार, होकार, नकार..
मागे पडत चाललेल्या स्टेशनांसारखे
मागे मागे जात जात पुसटत चालले आहेत..
पुसत जावेत ढगांचे आकार
आणि उरावं एकसंध आभाळ, तसा भूतकाळ
त्याच्या छातीवर गवताची हिरवीगार कुरणं,
भरून आलेली गाफील गाणी, काळेसावळे ढग
आणि पश्चिमेच्या वक्षाकडे रोखलेले बाणाकृतीतील बगळे
आता आठवतायत ते फक्त काळेभोर डोळे...
बंध रेशमी तुझ्यासवे जे जुळले
अन् क्षितिजावर रंग नवे अवतरले
घन दाटताच एका क्षणात हे रंगबंध विस्कटले..तुटले..
विसरत चाललोय... नावेतून उतरताना आधारासाठी धरलेले हात
विसरत चाललोय होडीची मनोगते, सरोवराचे बहाणे,
वा नावेला नेमका धक्का देणारी ती अज्ञात लाट
ती लाट तर तेव्हाच पुसली.. मनातल्या इच्छेसारखी
सरोवर मात्र अजूनही तिथेच..
पण त्याच्याही पाण्याची वाफ किमान चारदा तरी आभाळाला भिडून आलेली
आता तर लाटा नव्हे, पाणी सुद्धा नवंय कदाचित
पण तरीही जुन्याच नावाने सरोवराला ओळखतायत सगळे..
आता आठवतायत ते फक्त काळेभोर डोळे..
क्षण दरवळत्या भेटींचे, अन् हातातील हातांचे
ते खरेच होते सारे..वा मृगजळ हे भासांचे
सुटलेच हात आता मनात हे प्रश्न फक्त अवघडले..तुटले..
तुझ्याकडे माझी सही नसलेली एक कविता..मीही हट्टी..
माझ्याकडे तुझ्या बोटांचे ठसे असलेली काचेची पट्टी
चाचपडत बसलेले काही संकेत, काही बोभाटे..अजूनही..
थोडेसे शब्द, बरंचसं मौन..अजूनही..
बाकी अनोळखी होऊन गेलो आहोत..
तुझा स्पर्श झालेला मी, माझा स्पर्श झालेली तू..
आणि आपले स्पर्श झालेले हे सगळे..
आता आठवतायत ते फक्त काळेभोर डोळे..
मज वाटायाचे तेव्हा हे क्षितिजच आले हाती
नव्हताच दिशांचा दोष, अंतरेच फसवी होती..
फसवेच ध्यास फसवे प्रयास आकाश कुणा सापडले..तुटले..
उत्तरे चुकू शकतात, गणित चुकत नाही..
पावले थकू शकतात, अंतरे थकत नाहीत..
वाळूवरची अक्षरं पुसट होत जातात.
डोळ्यांचे रंग फिकट होत जातात..
तीव्रतेचे उग्र गंध विरळ होत जातात..
शेपटीच्या टोकावरचे हट्ट सरळ होत जातात..
विसरण्याचा छंदच जडलाय आताशा मला..
या कवितांना, शहरभर पसरलेल्या संकेतस्थळांना..
विसरत चालल्या आहेत..पत्ता न ठेवता निघून गेलेल्या वाटा..
विसरत चालले आहे तळ्यावर बसलेले पश्चिमरंगी आभाळ..
अन् विसरत चालले आहे..
आभाळही गोंदायला विसरणारे हिरवेगर्द तळे
आता आठवतायत ते फक्त काळेभोर डोळे..
मी स्मरणाच्या वाटांनी वेड्यागत अजून फिरतो
सुकलेली वेचीत सुमने, भिजणारे डोळे पुसतो...
सरताच स्वप्न अंतास सत्य हे आसवांत ओघळले...तुटले...
आता आठवतायत ते फक्त काळेभोर डोळे...
वेडात मराठे वीर दौडले सात....
"श्रुति धन्य जाहल्या श्रवुनि आपुली वार्ता ,
रण सोडुन सेनासागर आमुचे पळता,
अबलाहि घरोघर खर्या लाजतिल आता,
भर दिवसा आम्हां दिसू लागली रात "
वेडात मराठे वीर दौडले सात....
ते कठोर अक्शर एक एक त्यातील,
जाळीत चालले कणखर ताठर दील,
"माघारी वळणे नाही मराठी शील,
विसरला महाशय काय लावीत जात?"
वेडात मराठे वीर दौडले सात....
वर भिवई चढली दात दाबती ओठ,
छातीवर तुटली पटबंधाची गाठ,
डोळ्यात उठे काहूर ओलवे काठ,
म्यानातुन उसळे तलवारीची पात,
वेडात मराठे वीर दौडले सात....
"जरि काल दाविलि प्रभु गनिमांना पाठ,
जरि काल विसरलो जरा मराठी जात,
हा असा धावतो आज अरि-शिबिरात,
तव मानकरी हा घेवुन शीर करात"
वेडात मराठे वीर दौडले सात....
ते फ़िरता बाजुस डोळे, किंचित ओले,
सरदार सहा सरसावुन उठले शेले,
रिकिबीत टाकले पाय झेलले भाले,
उसळले धुळीचे मेघ सात निमिशात
वेडात मराठे वीर दौडले सात....
आश्चर्यमुग्ध टाकुन मागुती सेना,
अपमान बुजविण्या सात अर्पुनी माना,
छवणीत शिरले थेट भेट गनिमांना,
कोसळल्या उल्का जळत सात दर्यात
वेडात मराठे वीर दौडले सात....
खालून आग, वर आग आग बाजूंनी,
समशेर उसळली सहस्त्र क्रूर ईमानी,
गर्दीत लोपले सात जीव ते मानी,
खग सात जळाले अभिमानी वणव्यात
वेडात मराठे वीर दौडले सात....
दगडावर दिसतिल अजुनि तेथल्या टाचा,
ओढ्यात तरंगे अजुनि रंग रक्ताचा,
क्षितिजावर उठतो अजुन मेघ मातीचा,
अद्याप विराणी कुणी वार्यावर गात
वेडात मराठे वीर दौडले सात....
-कुसुमाग्रज
रण सोडुन सेनासागर आमुचे पळता,
अबलाहि घरोघर खर्या लाजतिल आता,
भर दिवसा आम्हां दिसू लागली रात "
वेडात मराठे वीर दौडले सात....
ते कठोर अक्शर एक एक त्यातील,
जाळीत चालले कणखर ताठर दील,
"माघारी वळणे नाही मराठी शील,
विसरला महाशय काय लावीत जात?"
वेडात मराठे वीर दौडले सात....
वर भिवई चढली दात दाबती ओठ,
छातीवर तुटली पटबंधाची गाठ,
डोळ्यात उठे काहूर ओलवे काठ,
म्यानातुन उसळे तलवारीची पात,
वेडात मराठे वीर दौडले सात....
"जरि काल दाविलि प्रभु गनिमांना पाठ,
जरि काल विसरलो जरा मराठी जात,
हा असा धावतो आज अरि-शिबिरात,
तव मानकरी हा घेवुन शीर करात"
वेडात मराठे वीर दौडले सात....
ते फ़िरता बाजुस डोळे, किंचित ओले,
सरदार सहा सरसावुन उठले शेले,
रिकिबीत टाकले पाय झेलले भाले,
उसळले धुळीचे मेघ सात निमिशात
वेडात मराठे वीर दौडले सात....
आश्चर्यमुग्ध टाकुन मागुती सेना,
अपमान बुजविण्या सात अर्पुनी माना,
छवणीत शिरले थेट भेट गनिमांना,
कोसळल्या उल्का जळत सात दर्यात
वेडात मराठे वीर दौडले सात....
खालून आग, वर आग आग बाजूंनी,
समशेर उसळली सहस्त्र क्रूर ईमानी,
गर्दीत लोपले सात जीव ते मानी,
खग सात जळाले अभिमानी वणव्यात
वेडात मराठे वीर दौडले सात....
दगडावर दिसतिल अजुनि तेथल्या टाचा,
ओढ्यात तरंगे अजुनि रंग रक्ताचा,
क्षितिजावर उठतो अजुन मेघ मातीचा,
अद्याप विराणी कुणी वार्यावर गात
वेडात मराठे वीर दौडले सात....
-कुसुमाग्रज
कणा
ओळखलंत का सर मला
पावसात आला कोणी
कपडे होते कर्दमलेले
केसावरती पाणी
क्षणभर बसला, नंतर हसला
बोलला वरती पाहून
गंगामाई पाहुणी आली
गेली घरट्यात राहून
माहेरवाशीण पोरीसारखी
चार भिंतीत नाचली
मोकळ्या हाती जाईल कशी
बायको मात्र वाचली
भिंत खचली, चूल विझली
होते-नव्हते गेले
प्रसाद म्हणून पापण्यांमध्ये
पाणी थोडे ठेवले
कारभारणीला घेऊन संगे सर,
आता लढतो आहे
पडकी भिंत बांधतो आहे
चिखल गाळ काढतो आहे
पैशाकडे हात जाताच
हसत हसत ऊठला
पैसे नकोत सर
जरा एकटेपणा वाटला
मोडून पडला संसार
तरी मोडला नाही कणा
पाठीवरती हात ठेवून
नुसते लढ म्हणा
-- कुसुमाग्रज
पावसात आला कोणी
कपडे होते कर्दमलेले
केसावरती पाणी
क्षणभर बसला, नंतर हसला
बोलला वरती पाहून
गंगामाई पाहुणी आली
गेली घरट्यात राहून
माहेरवाशीण पोरीसारखी
चार भिंतीत नाचली
मोकळ्या हाती जाईल कशी
बायको मात्र वाचली
भिंत खचली, चूल विझली
होते-नव्हते गेले
प्रसाद म्हणून पापण्यांमध्ये
पाणी थोडे ठेवले
कारभारणीला घेऊन संगे सर,
आता लढतो आहे
पडकी भिंत बांधतो आहे
चिखल गाळ काढतो आहे
पैशाकडे हात जाताच
हसत हसत ऊठला
पैसे नकोत सर
जरा एकटेपणा वाटला
मोडून पडला संसार
तरी मोडला नाही कणा
पाठीवरती हात ठेवून
नुसते लढ म्हणा
-- कुसुमाग्रज
“प्रेम कर भिल्लासारखं “
पुरे झाले चंद्र-सुर्य , पुरे झाल्या तारा
पुरे झाले नदी नाले, पुरे झाला वारा
मोरासारखा छातीकाढून उभा राहा
जाळासारखा नजरेत नजर बांधून पाहा
सांग तिला . . .
तुझ्या मिठीत स्वर्ग आहे सारा
शेवाळलेले शब्द आणिक यमक-छंद करतील काय?
डांबरी सडकेवर श्रावण इन्द्रधनु बांधील काय?
उन्हाळ्यात्ल्या ढगासारखा हवेत बसशील फिरत
जास्तित-जास्त १२ महिने बाई बसेल झुरत
नंतर तुला लगीन चिठ्ठी आल्याशिवाय राहिल काय?
म्हणून म्हणतो जागा हो जाण्यापूर्वीवेळ
प्रेम नाही अक्षरांच्या भातुकलीचा खेळ
प्रेम म्हणजे वणवा होउन जाळत जाणं
प्रेम म्हणजे जंगल होऊन जळत राहाणं
प्रेम कर भिल्लासारखं
बाणावरती खोचलेलं
मातीमध्ये उगवून सुध्धा
मेघापर्यंत पोहोचलेलं
शब्दांच्या या धुक्यामधे अडकुनकोस
बुरूजावरती झेंड्यासारखा फडकू नकोस
उधळून दे तुफ़ान सारं मनामधे साचलेलं
प्रेम कर भिल्लासा्रखं बाणावरती खोचलेलं...
मातीमध्ये उगवून सुध्धा
मेघापर्यंत पोहोचलेलं.....
पुरे झाले नदी नाले, पुरे झाला वारा
मोरासारखा छातीकाढून उभा राहा
जाळासारखा नजरेत नजर बांधून पाहा
सांग तिला . . .
तुझ्या मिठीत स्वर्ग आहे सारा
शेवाळलेले शब्द आणिक यमक-छंद करतील काय?
डांबरी सडकेवर श्रावण इन्द्रधनु बांधील काय?
उन्हाळ्यात्ल्या ढगासारखा हवेत बसशील फिरत
जास्तित-जास्त १२ महिने बाई बसेल झुरत
नंतर तुला लगीन चिठ्ठी आल्याशिवाय राहिल काय?
म्हणून म्हणतो जागा हो जाण्यापूर्वीवेळ
प्रेम नाही अक्षरांच्या भातुकलीचा खेळ
प्रेम म्हणजे वणवा होउन जाळत जाणं
प्रेम म्हणजे जंगल होऊन जळत राहाणं
प्रेम कर भिल्लासारखं
बाणावरती खोचलेलं
मातीमध्ये उगवून सुध्धा
मेघापर्यंत पोहोचलेलं
शब्दांच्या या धुक्यामधे अडकुनकोस
बुरूजावरती झेंड्यासारखा फडकू नकोस
उधळून दे तुफ़ान सारं मनामधे साचलेलं
प्रेम कर भिल्लासा्रखं बाणावरती खोचलेलं...
मातीमध्ये उगवून सुध्धा
मेघापर्यंत पोहोचलेलं.....
करार
चल आता बोलुन घेऊ ! बोलुन घेऊ थोडे !
सुकण्याआधी माती आणि जाण्याआधी तडे !
संपत आलाय पाऊसकाळ ! विरत चाललेत मेघ !
विजेचीही आता सतत उठ्त नाही रेघ !
मृदगंधाने आवरुन घेतलाय धुंदावण्याचा खेळ!
मोरपंखी पिसर्‍यांनी ही मिटण्याची वेळ !
सावाळ्या हवेत थोडं मिसळ्त चाललंय उन्ह !
खळखळणार्री नदी आता वाहते जपून जपून !
चल आता बोलुन घेऊ ! बोलुन घेऊ थोडे !
लक्षात ठेव अर्थांपेक्षा शब्दच असतात वेडे !
मनामधला कानाकोपरा चाचपून घे नीट !
लपले असतील अजुन कोठे चुकार शब्द धीट !
नजरा, आठवण, शपथा . . . सार्‍यांस उन्ह द्यायला हवे !
जाणयाधी ओले मन वाळायला तर हवे !
हळवी बिळवी होत पाहू नकोस माझ्याकडे
माझ्यापेक्षा लक्ष दे माझ्या बोलण्याकडे
भेटण्याआधीच निश्चित असते जेव्हा वेळ जायची !
समजुतदार मुलांसारखी खेळणी आवरून घ्यायची !
एकदम कर पाठ आणि मन कर कोरे !
भेटलो ते ही बरे झाले ! चाललो ते ही बरे !
मी ही घेतो आवरून सारे ! तू ही सावरून जा !
तळहातीच्या रेषांमधल्या वळणावरून जा !
खुदा-बिदा असलाच तर मग त्यालाच सोबत घे !
' करार पूर्ण झाला ' अशी तेवढी दे !
सुकण्याआधी माती आणि जाण्याआधी तडे !
संपत आलाय पाऊसकाळ ! विरत चाललेत मेघ !
विजेचीही आता सतत उठ्त नाही रेघ !
मृदगंधाने आवरुन घेतलाय धुंदावण्याचा खेळ!
मोरपंखी पिसर्‍यांनी ही मिटण्याची वेळ !
सावाळ्या हवेत थोडं मिसळ्त चाललंय उन्ह !
खळखळणार्री नदी आता वाहते जपून जपून !
चल आता बोलुन घेऊ ! बोलुन घेऊ थोडे !
लक्षात ठेव अर्थांपेक्षा शब्दच असतात वेडे !
मनामधला कानाकोपरा चाचपून घे नीट !
लपले असतील अजुन कोठे चुकार शब्द धीट !
नजरा, आठवण, शपथा . . . सार्‍यांस उन्ह द्यायला हवे !
जाणयाधी ओले मन वाळायला तर हवे !
हळवी बिळवी होत पाहू नकोस माझ्याकडे
माझ्यापेक्षा लक्ष दे माझ्या बोलण्याकडे
भेटण्याआधीच निश्चित असते जेव्हा वेळ जायची !
समजुतदार मुलांसारखी खेळणी आवरून घ्यायची !
एकदम कर पाठ आणि मन कर कोरे !
भेटलो ते ही बरे झाले ! चाललो ते ही बरे !
मी ही घेतो आवरून सारे ! तू ही सावरून जा !
तळहातीच्या रेषांमधल्या वळणावरून जा !
खुदा-बिदा असलाच तर मग त्यालाच सोबत घे !
' करार पूर्ण झाला ' अशी तेवढी दे !
आठवतं तुला ?
आठवतं तुला ?
आठवतं तुला त्या भेटीत
रिमझिम सरींनी छेडलं होतं .
भर दुपारी मला जणू
चांदण्याने वेढलं होतं .
आठवतं तुला त्या भेटीत
श्रावण धुंद बहरला होता .
ओल्या ऋतूत ओल्या स्पर्शाने
ओला देह शहारला होता .
आठवतं तुला त्या भेटीत
दोघे व्याकुळ झालो होतो .
तुझा गंध वेचता वेचता
मीही बकुळ झालो होतो .
आठवतं तुला त्या भेटीत
भावनांनी कविता रचली होती .
माझ्या डोळ्यात तू अन
तुझ्या डोळ्यात मी वाचली होती.
आठवतं तुला त्या भेटीत
आणखी काय घडलं होतं ?
मला स्मरत नाही पुढचं
बहुतेक तेव्हाच स्वप्न मोडलं होतं .
- संदिप खरे
आठवतं तुला त्या भेटीत
रिमझिम सरींनी छेडलं होतं .
भर दुपारी मला जणू
चांदण्याने वेढलं होतं .
आठवतं तुला त्या भेटीत
श्रावण धुंद बहरला होता .
ओल्या ऋतूत ओल्या स्पर्शाने
ओला देह शहारला होता .
आठवतं तुला त्या भेटीत
दोघे व्याकुळ झालो होतो .
तुझा गंध वेचता वेचता
मीही बकुळ झालो होतो .
आठवतं तुला त्या भेटीत
भावनांनी कविता रचली होती .
माझ्या डोळ्यात तू अन
तुझ्या डोळ्यात मी वाचली होती.
आठवतं तुला त्या भेटीत
आणखी काय घडलं होतं ?
मला स्मरत नाही पुढचं
बहुतेक तेव्हाच स्वप्न मोडलं होतं .
- संदिप खरे
ब्लैंक कोंल
हल्ली असा अवेळीच येतो कधी फोन
आणि कळतच नाही बोलतय कोण
बोलतच नाही मुळी पलीकडे कोणी
ऐकू येत रहातं फक्त डोळ्यातलं पाणी ...(१)
कळताच मलाही मग थोडंसं काही
मीही पुढे मग बोलतंच नाही
फोनच्या तारेतून शांतता वाहते
खूप खूप आतून अजून काही सांगते ...(२)
नदी नि शेतं नि वार्‍याची गिरकी
ढगाची विजेने घेतलेली फिरकी
वाळूवर काढलेली पाण्याची चित्रं
"तुझा" पुढे मी खोडलेला "मित्र" ...(३)
टपला नि खोड्या नि रुसवे नि राग
एकदा तरी सहज म्हणून शहाण्यासारखं वाग
हसायचे ढीगभर नि लोळून लोळून
बोलायचे थोडेच पण घोळून घोळून...(४)
वडाचे झाड आणि बसायला पार
थंडीमधे काढायची उन्हात धार
कॉफी घेउन थोडेसे बोलायचे कडू
हसताना पहायचे येते का रडू ...(५)
बोलायचे गाणे आणि बोलायची चित्रं
नुसतीच सही करुन धाडायची पत्रं
क्षणांना यायची घुंगरांची लय
प्राणांना यायची कवीतेची सय...(६)
माणूस आहेस "गलत" पण लिहितोस "सही"
पावसात भिजलेली कवीतांची वही
पुन्हा नीट नव्याने लिहीत का नाहीस?
काय रे.... काही आठवतय का नाही?
शब्दसुद्धा नाही तरी कळे असे काही
हातामधला हात सुद्धा जितकं बोलत नाही...(७)
हल्ली असा अवेळीच येतो कधी फोन
आणि कळतच नाही बोलतय कोण
दोन्ही कडे अबोला आणि मध्यात कल्लोळ
छाती मधे घुसमटतात हंबरड्यांची लोळ...(८)
ऐकू येतात कोंडलेले काही श्वास फक्त
कोणासाठीतरी खोल दुखलेलं रक्त
गरम होतात डोळे नि थरथरतो हात
सर्रकन निघते क्षणांची कात...(९)
उलटे नि सुलटे कोसळते काही
मुक्यानेच म्हणतो "नको... आता नाही"
फार नाही... चालतो मिनिटे अवघी तीन
तेवढ्यात जाणवतो जन्माचा शीण
तुटत गेले दोर आणि उसवत गेली वीण
डोळे झाले जुने तरी पाणी नविन...(१०)
हल्ली असा अवेळीच येतो कधी फोन....
....संदिप
आणि कळतच नाही बोलतय कोण
बोलतच नाही मुळी पलीकडे कोणी
ऐकू येत रहातं फक्त डोळ्यातलं पाणी ...(१)
कळताच मलाही मग थोडंसं काही
मीही पुढे मग बोलतंच नाही
फोनच्या तारेतून शांतता वाहते
खूप खूप आतून अजून काही सांगते ...(२)
नदी नि शेतं नि वार्‍याची गिरकी
ढगाची विजेने घेतलेली फिरकी
वाळूवर काढलेली पाण्याची चित्रं
"तुझा" पुढे मी खोडलेला "मित्र" ...(३)
टपला नि खोड्या नि रुसवे नि राग
एकदा तरी सहज म्हणून शहाण्यासारखं वाग
हसायचे ढीगभर नि लोळून लोळून
बोलायचे थोडेच पण घोळून घोळून...(४)
वडाचे झाड आणि बसायला पार
थंडीमधे काढायची उन्हात धार
कॉफी घेउन थोडेसे बोलायचे कडू
हसताना पहायचे येते का रडू ...(५)
बोलायचे गाणे आणि बोलायची चित्रं
नुसतीच सही करुन धाडायची पत्रं
क्षणांना यायची घुंगरांची लय
प्राणांना यायची कवीतेची सय...(६)
माणूस आहेस "गलत" पण लिहितोस "सही"
पावसात भिजलेली कवीतांची वही
पुन्हा नीट नव्याने लिहीत का नाहीस?
काय रे.... काही आठवतय का नाही?
शब्दसुद्धा नाही तरी कळे असे काही
हातामधला हात सुद्धा जितकं बोलत नाही...(७)
हल्ली असा अवेळीच येतो कधी फोन
आणि कळतच नाही बोलतय कोण
दोन्ही कडे अबोला आणि मध्यात कल्लोळ
छाती मधे घुसमटतात हंबरड्यांची लोळ...(८)
ऐकू येतात कोंडलेले काही श्वास फक्त
कोणासाठीतरी खोल दुखलेलं रक्त
गरम होतात डोळे नि थरथरतो हात
सर्रकन निघते क्षणांची कात...(९)
उलटे नि सुलटे कोसळते काही
मुक्यानेच म्हणतो "नको... आता नाही"
फार नाही... चालतो मिनिटे अवघी तीन
तेवढ्यात जाणवतो जन्माचा शीण
तुटत गेले दोर आणि उसवत गेली वीण
डोळे झाले जुने तरी पाणी नविन...(१०)
हल्ली असा अवेळीच येतो कधी फोन....
....संदिप
Wednesday, July 1, 2009
Re:हृदय फेकले तुझ्या दिशेने ......
पोलादी मन माझे आणिक
काच स्वतःला म्हणवुन घेशी
सम्पवून स्वतःला होशी मोठा ....
मज फ़ुटण्याची मुभाच नाही
क्शणात झाला चुरा तुझा,
अन गफ़लत मझी जगास दिसली
तुला न लागो बोल म्हणुन रे
एकसन्ध मी दुनियेपुढय्ती.....
त्या काचान्ची नक्शी रेखुन
डाव मान्डुनी बसले आहे
घायाळ जरी केलेस तरिही
साज तुझा मी ल्याले आहे
खळ्कन् खण्कन् सादांमध्ये
राहीलास तू खोळंबुन राजा
चरे जिव्हारी उठता येथे
सुटे जन्म ना मरणवेदना
अशी कशी संपेल कहाणी
आठव जेव्हा तुझा सभोती
तू स्वर्गीचा मानकरी ,मी
झळ नजरांची सोसत आहे
गंजण्यात मज असे सौख्य अन्
ऐक सख्या कारण त्याचेही
पथिक सदा जरि दुनियेसम मी
तुझ्याविना कधि खुलले नाहि
तुझ्याविना झगमगले नाही
---------मानसी
काच स्वतःला म्हणवुन घेशी
सम्पवून स्वतःला होशी मोठा ....
मज फ़ुटण्याची मुभाच नाही
क्शणात झाला चुरा तुझा,
अन गफ़लत मझी जगास दिसली
तुला न लागो बोल म्हणुन रे
एकसन्ध मी दुनियेपुढय्ती.....
त्या काचान्ची नक्शी रेखुन
डाव मान्डुनी बसले आहे
घायाळ जरी केलेस तरिही
साज तुझा मी ल्याले आहे
खळ्कन् खण्कन् सादांमध्ये
राहीलास तू खोळंबुन राजा
चरे जिव्हारी उठता येथे
सुटे जन्म ना मरणवेदना
अशी कशी संपेल कहाणी
आठव जेव्हा तुझा सभोती
तू स्वर्गीचा मानकरी ,मी
झळ नजरांची सोसत आहे
गंजण्यात मज असे सौख्य अन्
ऐक सख्या कारण त्याचेही
पथिक सदा जरि दुनियेसम मी
तुझ्याविना कधि खुलले नाहि
तुझ्याविना झगमगले नाही
---------मानसी
हृदय फेकले तुझ्या दिशेने....
हृदय फेकले तुझ्या दिशेने
झेलाया तू गेलीस पटकन्‌
गफलत झाली परि क्षणांची
पडता खाली फुटले खळ्कन्
हृदय फेकले तूही जेंव्हा
सुटले तेही,पडलेही पण
तुटले नाही-फुटले नाही
नाद निघाला केवळ खण्कन्
गोष्ट येवढी इथेच थांबे
अशा गोष्टींना नसतो नंतर
खळ्कन् आणि खण्कन् यांतील
कधी कुठे का मिटले अंतर
मन पोलादी नकोच तुजसम
असो असूदे काच जरीही
फुटून जाते क्षणी परंतु
गंजायाची भीती नाही
--- संदीप खरे.
झेलाया तू गेलीस पटकन्‌
गफलत झाली परि क्षणांची
पडता खाली फुटले खळ्कन्
हृदय फेकले तूही जेंव्हा
सुटले तेही,पडलेही पण
तुटले नाही-फुटले नाही
नाद निघाला केवळ खण्कन्
गोष्ट येवढी इथेच थांबे
अशा गोष्टींना नसतो नंतर
खळ्कन् आणि खण्कन् यांतील
कधी कुठे का मिटले अंतर
मन पोलादी नकोच तुजसम
असो असूदे काच जरीही
फुटून जाते क्षणी परंतु
गंजायाची भीती नाही
--- संदीप खरे.
आज दिवस आहे तुझा .....
आज दिवस आहे तुझा , मनमोकळे जगून घे..
उद्याची बात कशाला, मिळतील तेवढी फुले वेचून घे..
सुख म्हणजे प्राजक्त . .
अन दुःख म्हणजे सुखा व्यतिरिक्त
पण तुजे हे नेहमीचे आहे ..
रागावालीस की "चिमटे " घेण..
अणि मी आवेगाने " मिठीत " घेतल..
की तुज्या गालांच " गोमट' होण ..
खुप दिवसांनी तुझ्या डोळ्यात पाहिलं
मी मलाच हरवुन जाताना
अन हरवलेले काही क्षण
पुन्हा नव्याने वेचताना
खुप दिवसांनी तुज्या डोळ्यात पाहिल ..
खुप दिवसांनी तुला डोळे भरून पाहिले
तुझ्या नयानाची धार अजुन सुध्हा बोथट झाली नाहीये .
एवढ खरं.........!
आजही रेंगाळते आठवण मनी
आपण कसे भेटायचो रोजच्या ठिकाणी पण असे झाले आहे,
तुझेच शब्द मनात रुंजी घालताहेत
मी कुठे विचार करतेय तरीपण तुझेच विचार डोक्यात येतायत..
मी म्हटले...
तू येशील ?
तू म्हटले नाही
तरी पण मी वाट पाहणार हे विचारायल नको
अन तू ही येणार हे सांगायला नको
उगाच राहून राहून वाटते
तुला माळलेले गजरे उगाच " फेकून " दिले.
अग तेच तर होते सोबत ...
जेव्हा आपन एकमेकात " झोकुन ' दिले.
उगाच राहून राहून वाटते
अजुन ही गेली नहीं वेळ
आठवता तुझ्या स्मुर्ती
काहुर मनात दाटते
मलाही वाटते ,
एकदा बेवड्या सारखी 'लाउन' डुलाव!
लोक्कानी आपणहून वाट मोकळी करावी .
अणि आपन रस्त्यावर राजा सारख चालाव !
मलाही वाटते ,
एकदा बेवड्या सारखी 'लाउन' डुलाव!
लोक्कानी आपणहून वाट मोकळी करावी .
अणि आपन रस्त्यावर राजा सारख चालाव !
तसा मी पित नाही
अन पिल्यावर कुणाच्या बापाला भीत नाही
उद्याची बात कशाला, मिळतील तेवढी फुले वेचून घे..
सुख म्हणजे प्राजक्त . .
अन दुःख म्हणजे सुखा व्यतिरिक्त
पण तुजे हे नेहमीचे आहे ..
रागावालीस की "चिमटे " घेण..
अणि मी आवेगाने " मिठीत " घेतल..
की तुज्या गालांच " गोमट' होण ..
खुप दिवसांनी तुझ्या डोळ्यात पाहिलं
मी मलाच हरवुन जाताना
अन हरवलेले काही क्षण
पुन्हा नव्याने वेचताना
खुप दिवसांनी तुज्या डोळ्यात पाहिल ..
खुप दिवसांनी तुला डोळे भरून पाहिले
तुझ्या नयानाची धार अजुन सुध्हा बोथट झाली नाहीये .
एवढ खरं.........!
आजही रेंगाळते आठवण मनी
आपण कसे भेटायचो रोजच्या ठिकाणी पण असे झाले आहे,
तुझेच शब्द मनात रुंजी घालताहेत
मी कुठे विचार करतेय तरीपण तुझेच विचार डोक्यात येतायत..
मी म्हटले...
तू येशील ?
तू म्हटले नाही
तरी पण मी वाट पाहणार हे विचारायल नको
अन तू ही येणार हे सांगायला नको
उगाच राहून राहून वाटते
तुला माळलेले गजरे उगाच " फेकून " दिले.
अग तेच तर होते सोबत ...
जेव्हा आपन एकमेकात " झोकुन ' दिले.
उगाच राहून राहून वाटते
अजुन ही गेली नहीं वेळ
आठवता तुझ्या स्मुर्ती
काहुर मनात दाटते
मलाही वाटते ,
एकदा बेवड्या सारखी 'लाउन' डुलाव!
लोक्कानी आपणहून वाट मोकळी करावी .
अणि आपन रस्त्यावर राजा सारख चालाव !
मलाही वाटते ,
एकदा बेवड्या सारखी 'लाउन' डुलाव!
लोक्कानी आपणहून वाट मोकळी करावी .
अणि आपन रस्त्यावर राजा सारख चालाव !
तसा मी पित नाही
अन पिल्यावर कुणाच्या बापाला भीत नाही
राधे रंग तुझा सांग कशाने रापला.....
राधे रंग तुझा सांग कशाने रापला?
सावळ्याच्या मिठीमध्ये रंग सावळा लागला ?
राधे , कुंतल रेशमी ... सैरभैर ग कशाने ?
उधळले माधवाने किवा नुसत्या वा-याने ?
राधे , नुरले कशाने तुज वस्त्राचेही भान ?
निळा प्रणय अथवा एका बेभानाचे ध्यान ?
राधे , कासाविशी अशी .. तरी " वेडी " कशी म्हणू ?
तुझ्या रूपाने पाहिली एक वेडीपिशी वेणू !
राधे , दृष्टीतून का ग घन सावळा थिजला ?
इथे तुझ्या डोळा पाणी ...तिथे मुरारी भिजला !!
डोळा पाणी .. जिने उन्ह ..इंद्रधनुचा सोहळा
पुसटले साती रंग .. एक " श्रीरंग " उरला !!
सावळ्याच्या मिठीमध्ये रंग सावळा लागला ?
राधे , कुंतल रेशमी ... सैरभैर ग कशाने ?
उधळले माधवाने किवा नुसत्या वा-याने ?
राधे , नुरले कशाने तुज वस्त्राचेही भान ?
निळा प्रणय अथवा एका बेभानाचे ध्यान ?
राधे , कासाविशी अशी .. तरी " वेडी " कशी म्हणू ?
तुझ्या रूपाने पाहिली एक वेडीपिशी वेणू !
राधे , दृष्टीतून का ग घन सावळा थिजला ?
इथे तुझ्या डोळा पाणी ...तिथे मुरारी भिजला !!
डोळा पाणी .. जिने उन्ह ..इंद्रधनुचा सोहळा
पुसटले साती रंग .. एक " श्रीरंग " उरला !!
Subscribe to:
Posts (Atom)
